مسئله فروشنده دوره‌گرد، پیدا کردن کوتاهترین و بهینه‌ترین مسیر برای جابجایی میان دو نقطه است. از آنجا که عرضه و توزیع فرآیندی پیچیده و بسیار پرهزینه است، بسیاری از سازمان‌ها به دلیل عدم برنامه‌ریزی مناسب، قادر به صرفه‌جویی در این هزینه‌ها نیستند. برنامه‌ریزی درست مسیرها، زمانی که مشتری‌های متعددی دارید که باید به آنها خدمت‌رسانی کنید و این مشتری‌ها در مکان‌های متفاوتی از یکدیگر قرارگرفته‌اند، می‌تواند تا حد زیادی این هزینه‌ها را کاهش دهد و در زمان و مسافت صرفه‌جویی کند؛ بنابراین این مقاله قصد دارد ضمن پرداختن به هشت «قانون» لجستیک، مسائلی که هنگام توزیع به وجود می‌آیند و مزایای راه‌حل مسئله فروشنده دوره‌گرد (TSP) را نشان دهد.
مسئله فروشنده دوره‌گرد (TSP)
محققان نشان داده‌اند که TSP مسیر بهینه جغرافیایی را مشخص می‌کند که در این مسیر، فروشنده از اقامتگاه خود حرکت می‌کند، از مکان‌های تعیین‌شده بازدید می‌کند و به نقطه اولیه بازمی‌گردد؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود که فروشندگان ابتدا نزدیک‌ترین نقاط به نقطه شروع را انتخاب کنند، البته نزدیک‌ترین همسایه لزوماً به معنای بهترین راه‌حل نیست و ازلحاظ الگوریتمی هم تأیید نمی‌شود.
به دلیل پیچیدگی‌های موجود، مسئله فروشنده دوره‌گرد یکی از پیچیده‌ترین پلتفرم‌ها برای آزمایش عملکرد انواع الگوریتم‌ها است. به‌عنوان‌مثال، مسیرهای بالقوه برای فقط ۱۰ شهر معادل ۱۸۱،۴۴۰ مسیر است؛ بنابراین هر چه تعداد نقاط بیشتر باشد، میزان پیچیدگی نیز بیشتر می‌شود. بدین ترتیب وقتی صحبت از منابعی مانند کارآمدی زنجیره تأمین و رضایت مشتری استفاده می‌شود، زمان‌بندی عملیات، مانند مسئله فروشنده دوره‌گرد، به دستیابی به یک نتیجه ایده‌آل کمک می‌کند.
۸ «قانون» لجستیک
یکی از عوامل تعیین‌کننده پیشرفت و تمایز شرکت‌ها از رقبا، به حداکثر رساندن رضایت مشتری از یک‌طرف و افزایش تولید مازاد، به‌جای بازدهی سرمایه‌گذاری، از طرف دیگر است. SCM روندها را شکل می‌دهد، ارزش را افزایش می‌دهد و آنها را به روش‌های مختلفی بهبود می‌بخشد. موکرجی به «هشت قانون لجستیک» با عنوان «مفهوم رضایت مشتری» اشاره می‌کند:
-
محصول مناسب
معمولاً محصولات، ترکیبی فیزیکی از مشخصات فنی هستند و برحسب اهداف تولید توصیف می‌شوند. محصولات مختلف ماهیت بسیار متمایزی دارند. اکثر محصولات برای حمل‌ونقل کارآمد و همچنین انبار کردن باید بسته‌بندی خوبی داشته باشند؛ بنابراین هنگام انجام فعالیت‌های SCM مانند خرید و برون-سپاری، کارمندان مسئول تعریف بهترین برنامه‌های مسیریابی برای گرفتن منابع مختلف از تولیدکنندگان، به‌منظور عرضه آنها به مشتریان در محل مناسب، کاهش چرخه و هزینه‌های خرید و به حداقل رساندن مسافت و زمان سفر هستند.
با این‌وجود، در بیشتر موارد، بارگیری مواد ناسازگار، مانند مواد غذایی و شیمیایی در یک وسیله نقلیه، به دلیل اثرات زیست‌محیطی، کاربرد، خطرات و به‌ویژه مقررات، بسیار پیچیده و حتی غیرممکن است. در اینجا روش توزیع ترکیبی مفید است و شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از آن، محصولات را فقط با یک سفر دریافت کنند. همچنین مسیرهای فروشنده دوره‌گرد می‌تواند فقط به دو مکان به‌جای ایستگاه‌های فراوان محدود شود. با اعمال این محدودیت احتمال خطر بروز حوادث و تصادفات به حداقل رسیده و برنامه‌ریزی بهتری انجام می‌شود.
-
مسیر مناسب
برای صرفه‌جویی در هزینه‌های عملیاتی و حمل‌ونقل، کاهش فاصله‌ها، انتشار گازهای گلخانه‌ای و افزودن ارزش به زنجیره تأمین، حتماً باید از مسیر درستی استفاده شود. این وضعیت دشوار با عنوان مسئله فروشنده دوره‌گرد توصیف می‌شود. محققان یک روش کامپیوتری برای حل این مشکل پیشنهاد کرده‌اند؛ مانند بسته نرم‌افزاری TSP که مسیرها و زمان‌بندی مناسب را مشخص می‌کند. درواقع شرکت‌ها با استفاده از این روش ۵٪ تا ۲۰٪ در هزینه حمل‌ونقل محلی و جهانی صرفه‌جویی می‌کنند. آنها تأیید می‌کنند که مسئله فروشنده دوره‌گرد کوتاهترین مسیر را پیدا می‌کند و با امتحان کردن چند گزینه محدود، مکان‌های از پیش تعیین‌شده را به هم متصل می‌کند. پیمودن مسیر درست به معنای کاهش سوخت و تأثیرات کربن است که برای محیط‌زیست مفید بوده و باعث رونق لجستیک سبز می‌شود و بدین ترتیب زباله کمتری تولید و هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند.
به عنوان مثال، می‌توان نمونه‌ای از UPS (یونایتد پارل سرویس) در آمریکا را بیان کرد و گفت که ups با استفاده از مسیرهایی که مسئله فروشنده دوره‌گرد نشان می‌دهد ۲۰ مایل در روز برای هر کامیون صرفه‌جویی می‌کند که باعث صرفه‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌ها و افزایش کارآمدی زنجیره تأمین آن می‌شود.
-
مقدار مناسب
مقدار فقط مربوط به خود محصول نیست، بلکه تا حد زیادی با تقاضای بازار رابطه دارد؛ بنابراین همه عملیات عرضه خود را با نیازهای مشتری تطبیق می‌دهند. ازآنجایی‌که کمپین‌های بازاریابی و استراتژی‌های فروش باعث افزایش تقاضا می‌شوند، مقدار بر اساس برنامه‌ریزی احتیاجات توزیع (DRP) تعیین می‌شود.
هنگام ارائه پیشنهاد‌ها و تبلیغات فروش، مقدار مناسب و کیفیت، ترکیب مناسبی برای رضایت مشتری ایجاد می‌کنند اما پیچیدگی فعالیت‌های تبلیغاتی، پردازش سفارش و DRP را به همراه دارند. محققان روشی تصادفی را پیشنهاد کرده‌اند که برای زمانی که تقاضا نامشخص است، باید بر اساس یک تقاضای برآورد شده، کالاها به محل مشتریان عرضه شود. با این‌حال مشکل این است که وقتی مازاد تقاضا و کمبود عرضه وجود دارد، وسایل نقلیه باید برای بارگیری مجدد کالاها و عرضه به سایر خریداران برنامه‌ریزی‌شده، به اقامتگاه خود بازگردند که هم بر زمان و هم برنامه‌ریزی توزیع تأثیر منفی می‌گذارد و منجر به مسئله فروشنده دوره‌گرد ناکارآمد می‌شود.
-
کیفیت مناسب
کیفیت محصول بر اساس ویژگی‌ها و خصوصیات سازنده تعیین می‌شود که باید انتظارات مشتری را برآورده سازد. از این‌رو ظاهراً کیفیت، ارزشمندترین ویژگی برای مصرف‌کنندگان است و هنگام انتخاب محصولات مشابه، تصمیم آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. محققان بر این باورند که کیفیت، عنصر اصلی موفقیت یک شرکت است، با این‌حال، بسیاری از سازمان‌ها قادر به ارائه کالاهای باکیفیت نیستند. دلایل آن شامل نبود دستگاه‌های تخصصی و همچنین تأخیر، نقص، انقضاء، خرابی و غیره است که منجر به زمان‌های طولانی‌تر و نهایتاً نارضایتی مشتری و ناتوانی در پیش‌بینی تقاضا می‌شود؛ بنابراین مسئله فروشنده دوره‌گرد می‌تواند فاصله‌ها و زمان چرخه غیرضروری را کاهش داده و کارآمدی را در طول زنجیره ارزش افزایش دهد.
-
مکان مناسب
محصولات و خدمات باید در مکانی که تقاضای مشتری در آن وجود دارد، تحویل داده شوند. مشتریان کالاهای خود را حتی‌الامکان از مکان‌های نزدیک به خود خریداری می‌کنند؛ حتی اگر قیمت آنها ۱۰-۲۰٪ بالاتر باشد. این رفتار به‌ویژه هنگامی انجام می‌شود که آنها می‌خواهند در زمان و هزینه حمل‌ونقل صرفه‌جویی کنند. در اینجا به تولیدکنندگان توصیه می‌شود که یک شبکه توزیع ساختار بهینه ایجاد کرده و با استفاده از آن، کالاهای خود را در مکان و زمان مناسب، به مشتریان خود تحویل دهند. بنابراین هدف مسئله فروشنده دوره‌گرد، کوتاه کردن مسیر است تا به‌محض ایجاد تقاضا، در کمترین زمان و در مکان مناسب تحویل داده شوند.
-
زمان مناسب
سه عامل مهم، زمان مناسب را تعیین می‌کنند: نیازها و خواسته‌ها، قدرت خرید و الگوی مصرف و کاربرد مشتری. به‌عبارت‌دیگر، وقتی محصولی در بازار عرضه می‌شود که نیازی به آن نیست و قدرت خرید برای آن وجود ندارد یا به دلایل فصلی قابل‌استفاده نیست، تلاش برای موفقیت با شکست مواجه می‌شود. برای جلوگیری از این شکست، زمان مناسب عرضه کالاها به بازار تعیین‌کننده است.
در مورد حمل‌ونقل، باید زمان مناسب انتخاب و از ساعت‌های شلوغی و ازدحام اجتناب شود تا کالاها به‌صورت بهینه و کارآمد به مشتریان تحویل گردد؛ در این حالت، هزینه‌های سوخت و میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز کاهش پیدا می‌کند. با استفاده از فناوری‌های مدرن مانند GPS می‌توان وسایل نقلیه را ردیابی کرد و داده‌های مرتبط ازجمله مصرف سوخت، زمان حمل‌ونقل و سرعت را مورد تحلیل قرار داد. با به دست آوردن این اطلاعات و با استفاده از خدمات فناوری اطلاعات (IT) می‌توان برنامه‌ریزی توزیع، پردازش سفارش و حمل‌ونقل را بهینه‌سازی و ارتباط با مشتری را تقویت کرد.
مک ویلیامز اشاره می‌کند که مسئله فروشنده دوره‌گرد به سه شرکت غول لجستیک یعنی فدکس (FedEx)، دی‌اچ‌ال (DHL) و یوپی‌اس (UPS) کمک کرد تا زمان‌بندی فرآیندهای خود را از طریق الگوریتم پیشرفت تکراری بهینه‌سازی کنند؛ بنابراین با استفاده از TSP مدت‌زمان کمتری موردنیاز است و بنابراین هزینه‌های کار، هزینه‌های عملیاتی و حمل‌ونقل به‌شدت کاهش می‌یابد.
-
مشتری مناسب
عامل اصلی موفقیت یک شرکت داشتن مشتریانی راضی و درک خواسته‌ها و رفتارهای آنها است. به گفته محققان، تقاضای مشتری به‌صورت پویا تغییر می‌کند؛ بنابراین در یک محیط فعال، غیرمنتظره و حتی ناشناخته برحسب تغییر تقاضا، داشتن داده‌های درلحظه برای زمان‌بندی مجدد، تغییر و تنظیم دریافت سفارش بسیار مهم است. عرضه‌کننده با همکاری فشرده می‌تواند خود را با نوسانات تقاضا سازگار کند، برنامه‌ریزی و پیش‌بینی دقیقی برای آنها انجام دهد و از ظرفیت بارگیری آنها به‌طور مؤثر استفاده کند. یک گزینه خوب برای مشتریان، تعریف جدول زمانی سفارش و تحویل و به اشتراک‌گذاری آن با فروشندگان است. بدین ترتیب، کل فرایند لجستیکی بهبود می‌یابد که برای هر دو طرف مفید است. ازآنجایی‌که TSP زمان تحویل کوتاه‌تر را تسهیل می‌کند، رضایت مشتری افزایش می‌یابد؛ زیرا کالاها را در زمان دلخواه دریافت می‌کند.
-
هزینه مناسب
با توجه به این‌که مشتریان امروزی بسیار آگاه و باهوش هستند، خیلی سریع و بی‌دردسر از هزینه‌های محصول و خدمات، مشخصات و مفاهیم آنها مطلع می‌شوند. کالاها نه در سطح محلی بلکه در سطح جهانی عرضه می‌شوند و مشتریان می‌توانند در کوتاهترین زمان آنها را تهیه کنند. دسترسی به کالاهای باکیفیت و ارزان بسیار آسان شده است و بنابراین ارائه قیمت‌های پایین، دیگر یک ویژگی متمایزکننده نیست. بدینترتیب، وقتی مشتریان محصولات را مقایسه می‌کنند، طبیعتاً تمایل دارند کالاهای یکسان را با قیمت ارزان‌تر خریداری کنند.
هزینه‌ها نه‌تنها به خود محصول، بلکه به کلیه فعالیت‌های کسب‌وکار مربوط می‌شود. مؤثرترین و کارآمدترین راه برای به حداقل رساندن هزینه‌ها، استفاده از وسایل نقلیه کاملاً پر در همه سفرها است که به دلیل کاهش مصرف سوخت و حتی کاهش سطح ترافیک، تأثیر مثبتی بر محیط‌زیست دارد. FedEx با استفاده از مسئله فروشنده دوره‌گرد و با شناسایی نقشه جغرافیایی بهینه و یافتن تعادل بین بهترین نتیجه و سازگاری، موفق شد هزینه‌های غیرضروری را کاهش دهد. به‌این‌ترتیب هرچند هزینه هر مسیر چندان بالا نبود اما با داشتن ۵۵،۰00 مسیر تنها در ایالات‌متحده کاهش مجموع کل هزینه رقم بالایی بود.
نتیجه‌گیری
به گفته محققان، هشت قانون لجستیک وجود دارد که برای کارآمدتر ساختن زنجیره تأمین و جلب رضایت مشتریان باید از آنها پیروی کرد.
مسئله فروشنده دوره‌گرد، یکی از کاربردی‌ترین روش‌ها در لجستیک و SCM است که یک راه‌حل بهینه را پیدا می‌کند. همچنین به دلیل کاربردهای مختلف و راه‌حل‌های ارائه‌شده، به روش‌های نامحدودی کار شرکت‌ها را ساده می‌سازد. تأکید آن بر صرفه‌جویی در هزینه حمل‌ونقل، با یافتن مسیرهای بهینه و به حداقل رساندن مسافت و زمان است. همه این روش‌ها، به‌طور هم‌زمان، منجر به رضایت مشتری و سودآوری برای سازمان می‌شوند.
منبع
https://www.scmdojo.com/travelling-salesman-problem