روش ارسال مرسولات فاسدشدنی و مواد غذایی و نکات مهم آن

وقتی صحبت از ارسال پستی اقلام فاسدشدنی می‌شود، چالش اصلی نه فقط رساندن کالا به مقصد، بلکه رساندن آن در شرایط استاندارد، بدون آسیب با حفظ کیفیت محصول است.

این نوع کالاها، در صورت عدم بسته‌بندی صحیح، نه‌تنها ممکن است دچار افت کیفیت شوند، بلکه با نشت یا فساد می‌توانند به سایر مرسوله‌ها آسیب بزنند.

با توجه به اینکه سرویس‌های حمل‌ونقل زمینی امکان کنترل دما و رطوبت را به‌صورت فعال ندارند، بسته‌بندی اصولی تنها راهکار موثر برای حفظ شرایط پایدار در طول مسیر است.

چه اقلامی فاسدشدنی به حساب می‌آیند؟

طبق تعریف سازمان USDA:

هر ماده غذایی که در صورت قرارگیری در دمای اتاق (بالای ۴ درجه سانتی‌گراد) طی چند ساعت شروع به فساد کند، فاسدشدنی تلقی می‌شود

اقلامی مانند گوشت، لبنیات، تخم‌مرغ، غذاهای پخته، سبزیجات برگ‌دار، میوه‌های حساس به گرما، فرآورده‌های دریایی و داروهای حساس به دما در این دسته قرار می‌گیرند.

نحوه ثبت سفارش ارسال 

برای ارسال مرسولات پستی حاوی اقلام فاسدشدنی یا مواد غذایی منجمد، می‌توانید از خدمات شرکت تیپاکس بهره‌مند شوید. راه‌های ثبت سفارش به شرح زیر است:

• ثبت اینترنتی مرسوله از طریق اپلیکیشن یا وب‌سایت مای‌تیپاکس

• تماس تلفنی با شماره 0218457 یا نزدیک‌ترین نمایندگی محل سکونت

• مراجعه حضوری به نمایندگی‌های تیپاکس در سراسر کشور

همچنین برای اطلاع از هزینه ارسال، امکان استفاده از بخش محاسبه هزینه پستی در سایت فراهم است. چنانچه تمایل داشته باشید بسته خود را از طریق شرکت ملی پست ارسال کنید، لازم است به یکی از دفاتر پستی مراجعه کرده و به صورت حضوری اقدام نمایید. همچنین باید مطمئن شوید دفتر پستی نزدیک به شما، چنین مرسولاتی را قبول می‌کند.

فرق پست پیشتاز و ویژه چیست؟

ارسال پستی اقلام فاسدشدنی در شرایط دمایی متغیر

در حمل‌ونقل اقلام فاسدشدنی و اقلام حساس به دما، مانند مواد غذایی مانند گوشت، ماهی، میوه و لبنیات، یا کالاهای تخصصی مانند فرآورده‌های پزشکی و شیمیایی، یکی از مهم‌ترین اقدامات پیش از حمل‌ونقل، استفاده صحیح از عایق‌های حرارتی و مبردهای مناسب برای کنترل دما عاملی حیاتی است. 

این ترکیب نه‌تنها به حفظ دمای بهینه در داخل بسته کمک می‌کند، بلکه مانع از تاثیرات منفی دمای محیط و نوسانات کوتاه‌مدت می‌شود.

نقش عایق در بسته‌بندی اقلام فاسدشدنی

برای مقابله با انتقال حرارت از محیط بیرونی به داخل بسته، استفاده از مواد عایق با کارایی بالا ضروری است. فوم پلی‌استایرن منبسط‌شده (EPS) یکی از رایج‌ترین گزینه‌هاست که به دلیل سبکی و ضریب هدایت حرارتی پایین، عملکرد خوبی در شرایط حمل دارد.

بسته‌بندی با فوم EPS می تواند دمای داخلی را تا ۴ ساعت در بازه ۲ تا ۸ درجه نگه دارد. همچنین استفاده از فوم پلی‌اورتان سفت و فیلم‌های بازتابنده حرارت نیز به‌عنوان راهکارهای جایگزین در شرایط خاص کاربرد دارند.

• فوم پلی‌استایرن منبسط‌شده (EPS): سبک، مقرون‌به‌صرفه و مناسب برای مسیرهای کوتاه‌تر.

• پلی اورتان سخت: گزینه‌ای موثرتر برای مسیرهای طولانی یا کالاهای بسیار حساس به دما.

• فیلم‌های بازتابنده حرارت (thermal reflective films): لایه‌هایی نازک و منعکس‌کننده که برای کاهش تابش مستقیم گرما به بسته استفاده می‌شوند.

انتخاب مبرد مناسب برای حفظ دمای پایدار

استفاده از آیس‌پک ژله‌ای عملکرد قابل قبولی دارند و بدون نگرانی از نشت یا انجماد، دمای ۵ درجه را در طول ۱۰ ساعت حفظ می کنند. این نوع مبردها برای طیف وسیعی از محصولات، از جمله داروها، لبنیات و میوه‌های حساس مناسب هستند.

در مقابل، یخ خشک به دلیل دمای بسیار پایین (حدود -78.5°C) برای نگهداری اقلام منجمد گزینه مناسبی است اما استفاده از آن برای آبزیان زنده مانند ماهی‌ها می‌تواند منجر به مرگ سریع موجود زنده شود.

استفاده از یخ خشک برای محصولات زنده قویا منع شده است. در چنین مواردی، خنک‌کننده‌های ژله‌ای گزینه‌ای امن‌تر و کارآمدتر محسوب می‌شوند.

همچنین یخ معمولی با وجود دسترسی آسان، به دلیل وزن بالا، احتمال نشت و نیاز به بسته‌بندی مقاوم به رطوبت، تنها در موارد محدود کاربرد دارد و معمولاً برای حمل کوتاه‌مدت یا حمل‌ونقل محلی پیشنهاد می‌شود.

• آیس‌پک‌های ژلی: مطمئن‌ترین انتخاب برای اغلب اقلام از جمله غذاهای زنده، داروها و محصولات لبنی. بدون نشتی و قابل تنظیم در دمای خاص.

• یخ خشک: در صورت نیاز به حفظ دمای منفی و انجماد کامل، عملکرد بسیار خوبی دارد. اما استفاده از آن برای اقلام زنده (مثل ماهی تازه یا صدف) توصیه نمی‌شود، چرا که می‌تواند به آن‌ها آسیب بزند.

• یخ مرطوب: به دلیل وزن بالا و نیاز به پوشش‌های ضدآب، گزینه‌ای محدود به شرایط خاص است و در اکثر موارد جایگزین مناسبی ندارد.

ترکیب صحیح این عناصر، بسته به نوع محصول، مسافت حمل‌ونقل و شرایط آب‌وهوایی مسیر، می‌تواند تفاوت قابل‌توجهی در کیفیت نهایی مرسوله ایجاد کند. بر اساس گفته برخی منابع معتبر، استفاده همزمان از پلی‌اورتان و ژل خنک‌کننده تا ۴۸ ساعت پایداری دمایی را تضمین می‌کند.

بسته‌بندی مرسولات فاسدشدنی چگونه باید باشد؟

آموزش مرحله‌به‌مرحله بسته‌بندی استاندارد برای ارسال محصولات فاسدشدنی با رعایت محدودیت‌های وزنی، دمایی و ایمنی کامل در جدول زیر آمده است و در ادامه نیز با جزئیات بیشتر توضیح داده خواهد شد. 

برای اطمینان از حفظ کیفیت کالاهای حساس در طول فرآیند حمل‌ونقل، بسته‌ها باید به‌گونه‌ای بسته‌بندی شوند که در برابر فشار و ضربه از جهات مختلف مقاومت داشته باشند. استفاده از مواد مناسب و روش‌های حرفه‌ای بسته‌بندی در این مرحله حیاتی است.

در کنترل دما، استفاده از مبرد مناسب برای حفظ شرایط حرارتی موردنیاز بسیار اهمیت دارد. برای کالاهایی که باید در دمای یخچال نگهداری شوند، آیس‌پک‌های ژلی انتخاب مناسبی هستند و می‌توانند دمای بین صفر تا ۱۶ درجه سانتی‌گراد را حفظ کنند.

در مواردی که محصولات نیازمند انجماد هستند، یخ خشک باید به‌کار گرفته شود تا دمای مناسب تثبیت شود.

ظروف عایق‌بندی شده‌ی فومی با حداقل ضخامت دیواره ۴ سانتی‌متر، نقش مهمی در حفظ دمای داخلی و جلوگیری از نوسانات حرارتی ایفا می‌کنند. همچنین برای جلوگیری از نشتی و آلودگی ناشی از محصولات فاسدشدنی یا دارای مایع، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی ضدآب با ضخامت حداقل ۲ میلی‌متر ضروری است.

در ضمن، قرار دادن ظروف فومی درون یک کارتن محکم بیرونی از نوع دوجداره نیز از آسیب‌دیدگی‌های احتمالی در مسیر حمل جلوگیری می‌کند.

در نهایت، ثبت دقیق مشخصات فرستنده و گیرنده شامل آدرس و شماره تماس ۲۴ ساعته روی لیبل، الزامی بوده و در مواقع بروز مشکل یا نیاز به پیگیری، کمک بزرگی خواهد بود.

نکات مهم برای جلوگیری از تاخیر یا آسیب

• حداکثر وزن مجاز هر بسته، شامل بسته‌بندی و مواد خنک‌کننده، نباید از ۶۰ کیلوگرم تجاوز کند.

• بسته‌بندی به‌گونه‌ای انجام شود که کالا حداقل تا ۴۸ ساعت در شرایط مناسب باقی بماند.

• از ارسال مواد فاسدشدنی در روزهایی که با تعطیلات رسمی یا آخر هفته هم‌زمان هستند، خودداری کنید؛ چراکه احتمال تاخیر در حمل‌ونقل افزایش می‌یابد.

• استفاده از یخ مرطوب به‌دلیل احتمال نشت آب توصیه نمی‌شود؛ آیس‌پک‌های ژلی گزینه‌ای ایمن‌تر و مؤثرتر محسوب می‌شوند.

• در صورت امکان، ظرف‌های عایق حرارتی را پیش از بسته‌بندی در دمای پایین قرار دهید تا کارایی خنک‌کننده‌ها به حداکثر برسد.

6 مرحله برای بسته‌بندی دقیق محصولات مایع یا فاسدشدنی

ایزوله‌سازی اولیه

برای ارسال ایمن محصولات مایع یا فاسدشدنی، ابتدا هر کالا را درون دو لایه کیسه پلاستیکی ضد آب با ضخامت حداقل ۲ میلی‌متر قرار دهید.

این مرحله نه‌تنها از نشت مایعات جلوگیری می‌کند، بلکه لایه محافظ اولیه را برای محصول ایجاد می‌نماید. در بسته‌بندی اقلام حساس به نشت، استفاده از دو لایه کیسه، احتمال هرگونه نشت را به حداقل می‌رساند.

افزودن آستر و مواد جاذب

سپس فضای داخلی ظرف فومی را با یک آستر پلاستیکی به ضخامت مشابه و مواد جاذب (مانند پدهای جذب‌کننده رطوبت) پوشش دهید. طبق توصیه‌های سازمان جهانی بسته‌بندی (WPO)، این روش در جلوگیری از تجمع رطوبت در حین حمل‌ونقل بسیار مؤثر بوده است. 

قرار دادن در ظرف عایق

در گام بعد، محصول را در یک ظرف عایق‌بندی‌شده قرار دهید تا فضایی برای قراردادن مواد خنک‌کننده (مانند یخ خشک یا ژل خنک‌کننده) فراهم شود.

جای‌گذاری این مواد باید به گونه‌ای باشد که اطراف و روی کالا را به طور یکنواخت پوشش دهد؛ این امر برای حفظ دمای پایین و یکسان در طول مسیر ضروری است.

پر کردن فضای خالی

تمام فضای خالی داخل ظرف را با فیلرهایی مانند گلوله‌های فومی یا پدهای مخصوص پر کنید. این کار از جابجایی محصول جلوگیری کرده و احتمال آسیب‌دیدگی را کاهش می‌دهد. تجربه ثابت کرده که فضاهای خالی عامل اصلی شکست ظروف داخلی در مسیر حمل‌ونقل هستند.

بستن آستر داخلی و قرار دادن در کارتن بیرونی

بعد از قرار دادن محصول و مواد خنک‌کننده، کیسه آستر داخلی را محکم ببندید تا احتمال نشت یا ورود هوا به حداقل برسد. سپس ظرف عایق‌شده را درون یک کارتن دوجداره‌ی مقاوم بگذارید.

طبق دستورالعمل‌های شرکت تیپاکس برای ارسال کالاهای حساس، استفاده از کارتن‌های دوجداره باعث افزایش استحکام بسته و مقاومت آن در برابر فشارهای خارجی می‌شود.

چسب‌کاری کامل درزها

در نهایت، کارتن را با نوار چسب پلاستیکی حساس به فشار در تمامی درزها و محل‌های اتصال محکم ببندید. اطمینان حاصل کنید که هیچ منفذی برای ورود هوا یا نشت احتمالی وجود نداشته باشد.

اصول بسته‌بندی غذاهای دریایی با آیس‌پک‌های ژلی

عکس های زیر، راهنمای تصویری دقیق برای بسته‌بندی مرسولات غذایی دریایی یا محصولات حاوی خنک‌کننده‌های ژله‌ای است که به نحوه صحیح استفاده از کیسه‌های پلاستیکی، مواد عایق و خنک‌کننده برای حفظ کیفیت و جلوگیری از نشت اشاره دارد.

راهنمای بستن کیسه پلاستیکی حاوی محصولات فاسدشدنی

این بخش در سه مرحله، نحوه بستن ایمن دهانه‌ی کیسه پلاستیکی حاوی محصولات را نشان می‌دهد:

مرحله اول: انتهای کیسه را کاملا بپیچانید تا مانع خروج مایع یا هوا شود.

مرحله دوم: قسمت پیچانده‌شده را تا کنید تا ساختار بسته‌بندی محکم‌تر شود.

مرحله سوم: با استفاده از یک نوار لاستیکی، محل تا شده را محکم ببندید تا بسته‌بندی کاملا آب‌بند باشد.

مراحل لایه‌بندی بسته‌بندی محصولات فاسدشدنی

این قسمت، مراحل بسته‌بندی چندلایه‌ای برای ارسال ایمن مواد غذایی دریایی یا اقلام مایع را به‌صورت شماتیک و از بالا به پایین نشان می‌دهد:

1. درب فوم پلی‌استایرن: درپوش محفظه فومی که در انتها روی کل محتوا قرار می‌گیرد.
   

2. لایه خنک‌کننده ژله‌ای (بالایی): بسته‌های ژل سردکننده که روی محصول قرار می‌گیرند تا دما را حفظ کنند.

3. کیسه پلاستیکی با مواد غذایی: مواد غذایی دریایی در کیسه‌ای پلاستیکی قرار گرفته که کاملاً پیچانده شده است.

4. کیسه دوم پلاستیکی: همان محصول درون یک کیسه پلاستیکی دوم با ضخامت ۲ میلی‌متر قرار گرفته برای محافظت بیشتر.

5. جعبه فومی عایق‌بندی شده: کیسه‌های محتوی محصول در داخل ظرف عایق قرار داده می‌شوند.

6. لایه دوم ژل خنک‌کننده (پایینی): برای توزیع یکنواخت دما، بسته‌های ژل در کف محفظه نیز استفاده می‌شوند.

7. پد جذب‌کننده رطوبت: بین ژل پایین و بدنه داخلی قرار گرفته تا از تجمع رطوبت جلوگیری کند.

8. جعبه فوم پلی‌استایرن متوسط‌شده: محفظه عایق که همه اجزا را در خود جای داده است.

9. کارتن بیرونی دوجداره: برای محافظت فیزیکی بیشتر، کل بسته در یک کارتن محکم قرار می‌گیرد که روی آن علامت PERISHABLE (فاسدشدنی) درج شده.

مراحل بسته‌بندی اقلام یخ‌زده برای ارسال پستی (بدون فساد یا نشتی)

فریز اولیه

بسته‌بندی اصولی اقلام یخ‌زده نقش مهمی در حفظ کیفیت، جلوگیری از نشت و افزایش ایمنی حمل‌ونقل دارد. نخست لازم است اقلام را قبل از شروع فرآیند بسته‌بندی کاملا فریز کنید.

این اقدام مانع از ایجاد رطوبت در زمان تماس با یخ خشک می‌شود و پایداری دمایی را افزایش می‌دهد.

آماده‌سازی ظرف

در ادامه، اگر ظرف عایق‌شده‌ای برای حمل استفاده می‌شود، بهتر است آن را نیز از قبل سرد کنید. چرا؟ چون این کار باعث کاهش شوک حرارتی و اتلاف سرمای درونی می‌شود.

ایزوله کردن مایعات

برای اقلامی که محتوی مایعات یا مواد زودفساد هستند، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی ضدآب با ضخامت حداقل ۲ میلی‌متر، باعث جلوگیری از نشتی و تماس مستقیم با یخ خشک خواهد شد.

جایگذاری مناسب و افزودن یخ خشک

در زمان چیدمان داخل ظرف، نباید همه فضا را با اقلام پر کرد؛ فضایی برای قراردادن یخ خشک روی و اطراف محصولات نیاز است. این امر به توزیع یکنواخت دما کمک می‌کند و زمان ماندگاری در شرایط انجماد را افزایش می‌دهد.

پر کردن فضای خالی

استفاده از مواد پرکننده مانند گلوله‌های فوم، علاوه بر جلوگیری از حرکت محصولات در طول حمل، عایق حرارتی نیز فراهم می‌کند. اما یکی از نکات ایمنی بسیار مهم در استفاده از یخ خشک، تهویه مناسب است.

تهویه مناسب 

گاز دی‌اکسیدکربن تولیدشده نباید در فضای بسته حبس شود؛ بنابراین اگر از کیسه پلاستیکی یا ظرف کاملا دربسته استفاده می‌شود، حتماً باید راهی برای خروج گاز باقی بماند تا از تجمع خطرناک گاز جلوگیری شود. بله؛ تجمع CO2 در محیط‌های بسته می‌تواند منجر به خفگی شود.

نهایی‌سازی بسته و لیبل‌گذاری

پس از اطمینان از چینش مناسب، درِ ظرف عایق‌بندی‌شده را بسته و آن را داخل جعبه بیرونی با ساختار دوجداره قرار دهید. همه درزهای جعبه باید با نوار چسب فشارحساس پوشانده شوند تا از خروج سرما و ورود رطوبت جلوگیری شود.

در پایان، استفاده از برچسب مخصوص حمل کالای منجمد (Frozen Goods Label) برای اطلاع‌رسانی به مسئولین حمل‌ونقل ضروری است.

راهنمای اصولی مهر و موم کردن بسته‌بندی محصولات فاسدشدنی

یکی از مهم‌ترین مراحل در بسته‌بندی حرفه‌ای، مهر و موم صحیح و اصولی بسته‌هاست. به تجربه دیده ایم که حتی کوچک‌ترین سهل‌انگاری در بستن درزها یا چسباندن برچسب‌ها، می‌تواند منجر به گم شدن مرسوله یا آسیب‌دیدن آن در مسیر شود.

در جدول زیر یکسری نکات مهم راجع به مهر و موم بسته‌بندی محصولات فاسدشدنی را توضیح داده ایم و در ادامه نیز به جزئیات آنها پرداخته ایم.

برای مهر و موم موثر و ایمن بسته‌بندی، استفاده از حداقل سه نوار چسب پلاستیکی حساس به فشار (pressure-sensitive plastic tape) با عرض 5 سانتی‌متر در بالا و پایین کارتن الزامی است.

این نوارها باید به‌طور یکنواخت بر تمام لبه‌ها و درزهای کارتن کشیده شوند تا از باز شدن یا آسیب‌دیدگی بسته جلوگیری شود. روش استاندارد پیشنهادی برای این کار، الگوی چسب‌زدن H است؛ یعنی چسباندن نوارها به صورت یک حرف H بزرگ روی درزهای بالایی و پایینی جعبه.

برای تثبیت کارتن، ابتدا درب‌های کوچک‌تر را به سمت داخل تا کنید و سپس درب‌های بزرگ‌تر را روی آن‌ها قرار دهید و در نهایت با نوار چسب آن را فیکس کنید.

پیش از چسباندن هرگونه برچسب یا بارکد، باید بسته را بررسی کرده و هرگونه برچسب آدرس قبلی که روی جعبه وجود دارد را حذف کرده یا به‌طور واضح خط بزنید تا باعث سردرگمی در فرآیند حمل‌ونقل نشود.

همچنین تمام برچسب‌ها باید در یک جهت ثابت و بدون خم‌شدگی چسبانده شوند. از چسباندن برچسب‌ها روی گوشه‌ها یا درزهای کارتن اکیداً خودداری کنید، چرا که این کار می‌تواند موجب آسیب‌دیدن یا ناخوانا شدن اطلاعات مهم شود.

بارکدهای آدرس باید روی دو سمت مختلف بسته نصب شوند تا در هنگام اسکن، محدودیت زاویه وجود نداشته باشد. استفاده از بارکد امنیتی الزامی نیست اما در برخی موارد توصیه می‌شود. برای تسهیل در تشخیص محموله، برچسب مشخصات باید روی بزرگ‌ترین سطح جعبه نصب شود.

در نهایت، اگر محتوای بسته نیاز به شرایط نگهداری خاص دارد، حتماً واژه‌ی "فاسدشدنی" (Perishable) به‌صورت واضح روی جعبه درج گردد.

نتیجه‌گیری

باید توجه داشت که حمل‌ونقل محصولات فاسدشدنی با چالش‌های خاصی همراه است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.

با توجه به اینکه بیشتر وسایل نقلیه مانند وانت‌ها و کامیون‌ها اداره پست یا تیپاکس فاقد سیستم کنترل دمایی هستند، دمای داخل محفظه بار به‌شدت تحت تأثیر شرایط محیطی قرار می‌گیرد.

طبق بررسی‌های صورت‌گرفته، در ماه‌های گرم سال دمای داخل این محفظه‌ها می‌تواند تا 1 درجه سانتی‌گراد بالاتر از دمای هوای بیرون برسد که در مورد اقلام حساس به گرما، تأثیر مستقیمی بر کیفیت و ایمنی آن‌ها دارد.

بنابراین بسته‌بندی اصولی و عایق‌بندی مناسب نه تنها یک اقدام توصیه‌شده، بلکه یک ضرورت برای حفظ سلامت محموله در مسیر حمل‌ونقل به شمار می‌رود!

همچنین می‌توانید با مطالعه راهنمای pdf بسته‌بندی مرسولات فاسدشدنی، به‌طور دقیق‌تر با نحوه انجام آن آشنا شوید.

سوالات متداول

آیا پست ایران اقلام فاسدشدنی را می‌پذیرد؟

خیر طبق اعلام شرکت ملی پست ایران، اقلام فاسدشدنی در لیست کالاهای ممنوعه قرار دارند مگر در بسته‌بندی خاص و ارسال سریع که تأیید شده باشد. 

بهترین روش برای ارسال کیک یا دسر چیست؟

ارسال درون‌شهری با پیک دارای محفظه سرد و حداکثر طی ۲ ساعت، با بسته‌بندی عایق‌شده پیشنهاد می‌شود. پادرو یا الوپیک می توانند در این زمینه بهترین انتخاب باشند.

حداکثر زمان مجاز برای ارسال اقلام یخ‌زده چقدر است؟

طبق استانداردها حداکثر زمان مجاز برای ارسال اقلام یخ‌زده، بیش از ۴۸ ساعت فقط در صورت تضمین دمای ثابت زیر صفر مجاز است. 

آیا پست ملی اقلام یخ‌زده را قبول می‌کند؟

خیر، پست ایران به‌طور رسمی ارسال اقلام یخچالی یا حساس به دما را نمی‌پذیرد. ارسال باید با شرکت‌های خصوصی یا در شرایط خاص انجام شود.

آیا می‌توان بسته‌بندی مرسولات فاسدشدنی را با نایلون معمولی انجام داد؟

نایلون‌های معمولی خاصیت ایزوله یا محافظت در برابر نفوذ هوا و رطوبت را ندارند. فقط کیسه‌های دارای گواهی Food Grade قابل اعتماد هستند.

اگر بسته به مدت ۳۶ ساعت در راه باشد، چه روش خنک‌سازی توصیه می‌شود؟

یخ خشک در کنار بسته‌بندی ایزوله‌شده با تهویه مناسب توصیه می‌شود. در صورت نبود تهویه، ژل سرد با حجم بالا قابل‌استفاده است ولی ریسک افزایش دما بیشتر است.