وقتی صحبت از ارسال کالا بین دو شهر یا حتی درون یک شهر مطرح میشود، یکی از گزینههایی که کمتر دربارهاش
شفافسازی شده، روش «پسکرایه» است.
پسکرایه نهتنها برای ارسالکنندهها صرفهجویی در هزینه ایجاد میکند، بلکه به نوعی اعتمادسازی میان فروشنده
و خریدار نیز محسوب میشود؛ چراکه خریدار میتواند کالا را تحویل بگیرد و سپس هزینه ارسال را بپردازد.
در این مقاله با نگاهی تحلیلی، تجربهمحور و بر پایه دادههای معتبر، بهطور کامل بررسی میکنیم که پسکرایه
چیست، در چه شرایطی کاربرد دارد و چه تفاوتی با روشهایی مانند پرداخت هنگام تحویل (COD) دارد.
پسکرایه چیست؟ تعریف روش پرداخت کرایه در مقصد
پسکرایه (Postage Due یا Freight Collect) به این معناست که هزینه ارسال بسته نه هنگام تحویل آن به شرکت پستی،
بلکه هنگام تحویل به گیرنده پرداخت میشود. یعنی فرستنده بسته را بدون پرداخت هزینه پست آن، ارسال میکند و هزینه ارسال را
دریافتکننده در مقصد پرداخت میکند.
در حالی که در پرداخت در محل، فرایند مالی بین خریدار و فروشنده تسویه میشود و شرکت پست یا حملونقل صرفا
واسطه دریافت وجه است.
برای توضیح بیشتر و درک بهتر شما، باید بگوییم که Postage Due و Freight Collect هر دو اصطلاحاتی هستند که به
نوعی از مسئولیت پرداخت هزینههای حمل و نقل مربوط میشوند، اما در شرایط مختلف.
Postage Due (پست معوق)
این اصطلاح زمانی استفاده میشود که فرستنده در هنگام ارسال یک بسته یا نامه، هزینهی پست را به طور کامل
پرداخت نکرده باشد.
در این صورت، گیرنده مجبور است هزینهی باقیمانده را هنگام دریافت بسته پرداخت کند. به عبارت دیگر، گیرنده
باید مبلغی که فرستنده پرداخت نکرده را تسویه کند تا بتواند بسته یا نامه را دریافت کند.
Freight Collect (هزینه حمل جمعآوری شده)
در این نوع ارسال، هزینهی حمل و نقل کالا بر عهدهی گیرنده است، نه فرستنده. به این معنی که وقتی کالا به مقصد
میرسد، گیرنده باید هزینهی حمل و نقل را پرداخت کند. این مدل معمولا برای کالاهای بزرگتر یا ارسالهایی که توسط شرکتهای
حمل و نقل خاص صورت میگیرد استفاده میشود.
پرداخت در محل چیست؟ تفاوت پسکرایه با COD + جدول مقایسه
تحویل یا پرداخت در محل (Cash on Delivery - COD) یک روش پرداخت است که در آن مشتری هنگام دریافت کالا باید
مبلغ خرید را به صورت نقدی یا از طریق روشهای دیگر پرداخت کند (مانند کارت بانکی) به جای پرداخت آنلاین یا از پیش.
هرچند پسکرایه شباهت زیادی به روش پرداخت هنگام تحویل یا پرداخت در محل (Cash on Delivery) دارد، اما
تفاوتهایی نیز وجود دارد.
در COD، معمولا کل مبلغ خرید به همراه هزینه ارسال توسط گیرنده در زمان تحویل پرداخت میشود. اما در پسکرایه،
فقط هزینه حملونقل بر عهده گیرنده است و مبلغ کالا از قبل تسویه شده است.
پرداخت در محل (Cash on Delivery) یک روش پرداخت محبوب برای کشورهایی است که کاربران به خرید آنلاین اعتماد
کامل ندارند! اما در این روش، مشکلی وجود دارد:
به گفته وبسایت AfterShip، در روش پرداخت در محل، نرخ مرجوعی کالاها بهطور میانگین 20 درصد بالاتر از
روشهای پرداخت آنلاین است، چرا که کاربران راحتتر از دریافت کالا انصراف میدهند. اما در پسکرایه چنین مشکلی به ندرت
پیش میآید چون معمولا کالا قبلا توافق شده یا رسمی نیست.
اگر می خواهید بین استفاده از روش پس کرایه و پرداخت در محل، یکی را انتخاب کنید، به جدول زیر دقت نمایید:
معیار ارزیابی |
پسکرایه |
پرداخت در محل |
نرخ لغو سفارش |
پایینتر |
بالاتر |
نقدینگی مورد نیاز |
کمتر |
بیشتر |
اعتمادسازی |
متوسط |
بالا در شروع کار |
هزینه بازگشت کالا |
معمولاً کمتر |
قابل توجه |
سازگاری با سیستمهای لجستیکی |
بیشتر |
نیازمند هماهنگی دقیقتر |
سرویس پسکرایه تیپاکس چیست؟ بررسی کامل شرایط، مراحل و انواع
قبل از هر چیز باید بدانید که فرستنده میتواند در زمان ارسال مرسوله، یکی از سه روش پرداخت زیر را انتخاب کند:
-
نقدی: کل مبلغ توسط فرستنده پرداخت میشود.
-
پسکرایه: تمام هزینهها هنگام تحویل از گیرنده دریافت میشود.
-
نقدی-پسکرایه: هزینهها بین فرستنده و گیرنده تقسیم میشود.
به جدول زیر دقت کنید:
نوع پرداخت |
پرداخت توسط فرستنده |
پرداخت توسط گیرنده |
هزینه اضافی |
نقدی |
کامل |
ندارد |
ندارد |
پسکرایه |
ندارد |
کامل |
دارد |
نقدی-پسکرایه |
بخشی از هزینه |
مابقی هزینه |
دارد |
و اما سرویس پسکرایه تیپاکس به کاربران اجازه میدهد هزینه ارسال را به شکل دلخواه بین فرستنده و گیرنده تقسیم
کنند. این سرویس در دو حالت زیر ارائه میشود:
1- پسکرایه کامل
در مدل پسکرایه کامل، تمام هزینههای مربوط به ارسال، شامل مواردی مانند جابهجایی، بستهبندی و سایر خدمات
جانبی، طبق درخواست فرستنده، در زمان تحویل بسته به گیرنده پرداخت میشود.
بهعبارتدیگر، فرستنده هیچ مبلغی پرداخت نمیکند و مسئولیت مالی بهطور کامل بر عهده گیرنده خواهد بود.
2- نقدی-پسکرایه
در حالت نقدی-پسکرایه، پرداخت هزینهها بین فرستنده و گیرنده تقسیم میشود. یعنی بخشی از مبلغ کل خدمات توسط
فرستنده پرداخت میشود و مابقی هزینه، هنگام تحویل بسته در مقصد، از گیرنده دریافت خواهد شد.
این گزینه بیشتر زمانی کاربرد دارد که فرستنده مایل باشد بخشی از هزینه را متقبل شود، اما نه بهطور کامل.
تبصره مهم: مسئولیت تصمیمگیری درباره نوع پرداخت و میزان سهم هر طرف (فرستنده یا گیرنده) بر عهده فرستنده است.
آیا استفاده از سرویس پسکرایه تیپاکس شامل هزینه اضافی میشود؟
بله… در صورت انتخاب هر یک از حالتهای پسکرایه یا نقدی-پسکرایه، طبق قوانین سرویسدهنده، مبلغی بهعنوان
هزینه اضافی بابت این خدمت به هزینه نهایی افزوده خواهد شد.
این مبلغ معمولاً برای پوشش خدمات مالی، مدیریت پرداخت و تضمین تحویل استفاده میشود.
مراحل اجرای سرویس پسکرایه تیپاکس
-
ثبت درخواست فرستنده برای استفاده از پسکرایه یا نقدی-پسکرایه از طریق درگاههای فروش تیپاکس
-
تحویل بسته از فرستنده توسط نماینده تیپاکس
-
دریافت مبلغ تعیینشده از فرستنده در صورت انتخاب مدل نقدی-پسکرایه
-
ارسال بسته به مقصد تعیینشده
-
دریافت باقیمانده هزینهها از گیرنده در محل تحویل
-
تحویل نهایی بسته به گیرنده
سرویس پسکرایه از طریق نمایندگیهای رسمی، سرویسپوینتها، اکسسپوینتها و کارپوینتها تیپاکس در دسترس است.
اطلاعات کامل مربوط به آدرس و مشخصات این مراکز در بخش نمایندگیهای وبسایت تیپاکس قابل مشاهده است.
همچنین در صورت بروز هرگونه مشکل یا نیاز به پیگیری در خصوص خدمات پسکرایه، مشتریان میتوانند از طریق
شمارههای زیر با مرکز پشتیبانی تماس بگیرند:
نکته: طبق اعلام شرکت تیپاکس، در صورت عدم پرداخت پسکرایه توسط گیرنده، مرسوله برگشت داده خواهد شد.
تجربه یکی از مشتریان تیپاکس از ارسال با روش پس کرایه و COD
در تجربهای که هنگام ارسال یک بسته از تهران به مشهد با تیپاکس داشتم، موضوع پسکرایه برایم شفاف شد: هزینه
ارسال را پرداخت نکردم و فقط بسته را تحویل تیپاکس دادم! دریافتکننده در مشهد، هنگام تحویل، هزینه ارسال را پرداخت کرد.
این دقیقا تعریف پسکرایه است؛ یعنی پرداخت کرایه حمل، نه هزینه کالا، توسط گیرنده انجام میشود. برخلاف تصور
بسیاری، پسکرایه به معنای پرداخت کل مبلغ خرید در محل نیست.
روشهای محاسبه هزینه پسکرایه در ارسال بستهها
همانطور که یاد گرفتیم، نرخ پسکرایه به طور کلی به هزینهای اطلاق میشود که گیرنده در مقصد باید برای ارسال
یک بسته پرداخت کند. این هزینه شامل جابهجایی، بستهبندی و سایر خدمات جانبی است که فرستنده در زمان ارسال پرداخت نکرده
است.
نحوه محاسبه نرخ پسکرایه معمولا بر اساس وزن، ابعاد بسته، مقصد و نوع خدمات ارسال متغیر است.
مراحل محاسبه نرخ پسکرایه به شرح زیر است:
1- وزن و ابعاد بسته: هزینه ارسال معمولا بر اساس وزن و ابعاد بسته تعیین میشود. بستههای
سنگینتر یا بزرگتر معمولا هزینه بیشتری دارند.
2- نوع خدمات ارسال: بسته به اینکه آیا ارسال به صورت عادی، ویژه یا با خدمات اضافی (مثل
بستهبندی ویژه) انجام میشود، نرخ متفاوت خواهد بود.
3- مقصد ارسال: مسافت بین مبدا و مقصد یکی از عوامل اصلی در تعیین هزینه است. ارسال به مناطق
دورتر هزینه بیشتری دارد.
4- خدمات جانبی: در صورتی که خدمات اضافی مانند بیمه یا پیگیری نیاز باشد، هزینه
پسکرایه افزایش مییابد.
در مجموع، پسکرایه معمولا شامل هزینه حمل و نقل است که توسط گیرنده در مقصد پرداخت میشود و هیچ هزینهای از
طرف فرستنده در زمان ارسال کالا پرداخت نمیشود.
بالاخره روش پسکرایه خوب است یا پرداخت در محل؟
یکی از مزایای کلیدی پسکرایه، امکان ارسال سریع و بدون نیاز به درگیر شدن در فرایند مالی اولیه برای فرستنده
است.
از طرفی اگر شما صاحب یک فروشگاه آنلاین هستید، فراهمکردن امکان پرداخت در محل میتواند باعث ایجاد اعتماد در
مشتریانتان نسبت به فروشگاه شما شود و فروش کسبوکارتان را افزایش دهد.
بر اساس بررسیها، اکثر مشتریان به دلیل نداشتن دغدغه در مورد پرداخت، روش پسکرایه را ترجیح میدهند. اما طبق
نظرسنجیهای اخیر، فروشندگانی که از روش پرداخت در محل استفاده میکنند، معمولا توانستهاند تجربه خرید راحتتری برای
مشتریان خود فراهم کنند.
به گفته Forbes در مقالهای درباره روانشناسی خرید آنلاین، وقتی ریسک پرداخت را از دوش خریدار بردارید، او
سریعتر اقدام به خرید میکند، حتی اگر بعدها منصرف شود!
سوالات متداول
آیا پسکرایه فقط در ارسالهای بینشهری کاربرد دارد؟
خیر، در شهرهای بزرگ نیز پیکهای موتوری سنتی از این روش استفاده میکنند.
آیا پسکرایه برای فروشگاههای اینترنتی مناسب است؟
نه لزوما! فروشگاهها معمولا از "پرداخت در محل" استفاده میکنند که تمام هزینهها را یکجا از خریدار
دریافت میکنند. پسکرایه بیشتر در ارسالهای شخصی کاربرد دارد.
آیا میتوان پسکرایه را با پرداخت در محل ترکیب کرد؟
از نظر عملکرد مالی، این دو سیستم کاملا جدا هستند و در سامانههای پستی مختلف، هر یک سازوکار خاص خود را
دارند.
آیا تیپاکس پرداخت در محل دارد؟
تیپاکس سرویس پرداخت در محل را ارائه میدهد. اما این سرویس برای فروشگاههاست. در واقع اگر فروشگاهی که شما از
آن خرید میکنید از این سرویس تیپاکس استفاده کرده باشد، شما میتوانید هزینه کالا را هنگام تحویل پرداخت کنید.
اگر گیرنده هزینه را در حالت پسکرایه پرداخت نکند چه میشود؟
بسته معمولا برگشت داده شده یا تا زمان تسویه در مرکز توزیع نگهداری میشود.
آیا شرکتهای پستی بینالمللی هم از پسکرایه استفاده میکنند؟
در برخی کشورها، نسخههای مشابه این سیستم برای ارسالهای محلی کاربرد دارد اما در سطح بینالمللی کمتر رایج
است.
آیا در روش پسکرایه میتوان مبلغ کالا را هم دریافت کرد؟
خیر. پسکرایه صرفا برای هزینه ارسال است. مبلغ کالا باید جداگانه پرداخت شود.
آیا شرکت پست ایران این سرویس را ارائه میدهد؟
بله. شرکت ملی پست ایران و تیپاکس هر دو سرویس پسکرایه را در شرایط مشخصی ارائه میکنند.
آیا این روش قانونی و رسمی است؟
بله. در اکثر کشورها این روش بهعنوان یکی از گزینههای رسمی حملونقل پذیرفته شده است و در مستندات شرکتهایی
مانند FedEx و DHL هم ذکر شده است.
آیا میتوان در پلتفرمهای فروش آنلاین از این روش استفاده کرد؟
بله، ولی نیازمند هماهنگی دقیق با شرکت پستی و اطلاعرسانی شفاف به مشتری است.