امروزه بسیاری از ما اصطلاح بلاکچین را شنیده‌ایم اما تعداد کمی از ما درک عمیقی از نحوه عملکرد و کاربرد آن داریم. با این‌حال، با گسترده‌تر شدن فناوری بلاکچین، تغییرات قابل توجهی در دنیای لجستیک و حمل و نقل ایجاد می‌شود. پیش‌بینی شده، بازار لجستیک مبتنی بر بلاکچین و زنجیره تامین، تا سال 2023 به 3.3 میلیارد دلار برسد که می‌تواند عصر جدیدی را برای صنعت لجستیک رقم بزند.
فناوری بلاکچین چیست؟
قبل از اینکه وارد مبحث لجستیک مبتنی بر بلاکچین شویم، بهتر است با اصول اولیه شروع کرده و بدانیم بلاکچین دقیقاً چیست؟
در ساده‌ترین تعریف، بلاکچین (که به آن «فناوری توزیع شده لجر» نیز می‌گویند)، یک پایگاه داده دیجیتال غیر متمرکز برای ذخیره مقادیر زیادی از اطلاعات است که افراد یا شرکت‌ها می‌توانند در هر لحظه و در سطح جهانی به آن دسترسی داشته باشند.
در اصل، بلاکچین به عنوان نوعی شبکه نظیر به نظیر عمل کرده که غالبا هزاران سرور مجزا را با آگاهی کامل به فعالیت‌های آن بلاکچین، باهم مرتبط می‌کند. بنابراین، هنگامی‌که شخصی می‌خواهد اطلاعاتی را در انتهای این زنجیره، در قالب یک معامله، سفارش یا داده، اضافه کند، تنها با اجماع همه افراد درون شبکه امکان انجام این کار را دارد.
بلاکچین چگونه کار می‌کند؟
در سیستم بلاکچین، داده‌ها به‌صورت دیجیتال و در دسته‌هایی که «بلوک» نام دارند، ذخیره شده و اطلاعات را می‌توان توسط هر کامپیوتر درون شبکه، به یک بلوک، با درج تاریخ اضافه کرد. هنگامی‌که ظرفیت یک بلوک پر شد، به ترتیب زمانی به بلوک‌های پر شده قبلی وصل می‌شود، از این‌رو به آن «بلاکچین» می‌گویند.
همه ورودی‌های بلاکچین از طریق آنچه به عنوان «الگوریتم هش» شناخته می‌شود، رمزگذاری می‌شوند تا داده‌ها ایمن شده و مستقیماً به بلوک قبلی مرتبط شوند. این باعث می‌شود که هیچ داده‌ای بدون تغییر بقیه داده‌ها در آن بلوک قابل تغییر نباشد و همین موضوع باعث ایجاد یک سیستم ذخیره‌سازی بسیار امن می‌شود.
از آنجا که داده‌ها به‌صورت متوالی و در یک دنباله دقیق ذخیره می‌شوند، امکان مشاهده کامل تاریخچه موارد افزوده شده و ویرایش‌ها برای همه وجود داشته و همین امر مانع از تغییر یا حذف بلاکچین بدون آگاهی و رضایت همه افراد می‌شود. به‌همین دلیل عملاً امکان هک یا سرقت اطلاعات حساس از بلاکچین یا از بین رفتن اطلاعات به‌دلیل خرابی سیستم (از آنجا که به صورت جمعی نگهداری می‌شود) غیرممکن است.
مزایای استفاده از بلاکچین چیست؟
- دقت
با اضافه شدن هر رکورد به یک بلوک، باید تمامی سیستم‌های موجود در شبکه آنرا تأیید کنن تا از خطای انسانی در فرایند تأیید محافظت شود.
- قابلیت ردیابی
از آنجا که ورود داده‌ها به یک بلاکچین دارای تاریخ است و برای طرفین قابل مشاهده است، این امر باعث می‌شود که پیشرفت زنجیره در دوره‌های مختلف و طولانی مدت، به‌راحتی برای همگان قابل مشاهده بوده و برای مثال در اهداف حسابرسی مانند سوابق مالی، بسیار کارآمد باشد.
- امنیت داده‌ها
به‌دلیل اینکه اطلاعات در هر دستگاهی که به شبکه تعلق دارد، تکرار می‌شود، بلاکچین در برابر خرابی‌های فنی که می‌تواند منجر به از بین رفتن یا خراب شدن اطلاعات شود، فوق‌العاده مقاوم است.
- انعطاف پذیری
ماهیت بلاکچین امکان ثبت هرگونه داده را به‌صورت امن و در دسترس ممکن ساخته و برای طیف وسیعی از صنایع کاربرد دارد.
3 روشی که بلاکچین صنعت لجستیک را تغییر می‌دهد:
صنعت لجستیک روز به روز در حال پیچیده شدن و زنجیره‌های تأمین شامل تعداد فزاینده‌ای از مکان‌ها و اشخاص ثالث برای پردازش، تکمیل و حمل کالا است. با توجه به اینکه مدیریت معمولا بین مراحل مختلف به سرعت تغییر می‌کند، پتانسیل عظیمی برای ارتباط نادرست و خطاهای کلی وجود دارد. این ناکارآمدی زنجیره تأمین، می‌تواند سالانه میلیون‌ها دلار برای مشاغل هزینه داشته باشد.
به گفته مجمع جهانی اقتصاد، پذیرش گسترده بلاکچین، می‌تواند در طول ده سال آینده، با از بین بردن موانع تجاری و تسریع فرآیندهای طولانی مدت، تجارت جهانی را تا 10 تریلیون دلار افزایش دهد.
در اینجا به برخی از روش‌هایی که بلاکچین در رابطه با تغییر الگوی لجستیک به‌کار می‌گیرد، می‌پردازیم.
- کاهش هزینه‌های اداری
مسئله‌ای که لجستیک را چندین دهه درگیر خود کرده است، در اصطلاح «هیولای کاغذی» نامیده می‌شود. مانند مستندات فراوان و بی‌پایان، دفترهای اصلی و...
کاغذبازی فیزیکی علاوه بر پرهزینه بودن، برای پیگیری دشوار و به راحتی قابل گم شدن است. علاوه بر این، گاهی اوقات به‌دلیل در دسترس نبودن آسان اطلاعات، منجر به کندی پروسه حمل و نقل و تحویل می‌شود. با افزایش دائمی حجم سفارشات، هزینه‌های اداری نیز به طور همزمان تا 20 درصد از کل هزینه‌های حمل و نقل، قابل افزایش هستند.
ماهیت غیر متمرکز بلاکچین اجازه می‌دهد تا اطلاعات لجستیکی مهمی با دسترسی آسان بین همه طرفین درگیر در زنجیره تامین توزیع شود. خرده‌فروشان بزرگی مانند علی بابا و آمازون در حال حاضر آزمایش بر روی بلاکچین را آغاز کرده‌اند تا عملیات برون مرزی خود را کارآمدتر کنند.
- ردیابی در زمان واقعی
دید طولانی مدت، همواره یکی از بزرگترین چالش‌های لجستیک بوده است. در انتقال کالاها از یک طرف زنجیره تامین به طرف دیگر، از طریق سیستم‌های مدیریت مختلف، ممکن است داده‌ها دچار اختلال شوند و نگهداری از آنها هزینه‌بر و در عین حال زمان‌بر نیز باشد.
هیچ چیز به اندازه تحویل سریع در همان روز، برای حل مشکل انتظار مشتری و مشکلات ردیابی بسته، دارای اهمیت نیست. فناوری بلاکچین با ترتیب زمانی داده‌ها، روشی شهودی برای ثبت هر مرحله از سفارش یا فرآیند تحویل است.
- بهره‌وری بار
برای مثال، با توجه به اینکه کامیون‌ها بیش از 70 درصد محموله‌های داخلی را در ایالات متحده جابه‌جا می‌کنند، به‌نظر می‌رسد که این بخش مهم از زنجیره تامین سنتی، به‌خوبی بهینه‌سازی نشده است. زیرا در موارد بسیاری، کامیون‌ها بیش از 29 میلیارد مایل را با بار جزئی یا کامیون خالی رانندگی می‌کنند که این کار سبب تحمیل هزینه‌های زیادی می‌شود.
فناوری بلاکچین برای همکاران دائمی خود، مانند (شرکت‌های حمل و نقل، حامل و ... ) یک بستر امن و شفاف برای به اشتراک‌گذاری آخرین اطلاعات در مورد حجم سفارشات فعلی و آینده، عمل کرده و دید وسیع‌تری درباره روند پیشرفت برنامه‌ریزی‌های لجستیکی در آینده می‌دهد.
بلاکچین به‌عنوان یک فناوری جدید، هنوز در مراحل اولیه خود است، بنابراین احتمالاً مدتی طول می‌کشد تا شاهد استفاده گسترده شرکت‌ها از این فناوری مفید باشیم. اما قابل پیش‌بینی است که بلاکچین با رویکرد کارآمد خود در مدیریت اطلاعات، در آینده، گره گشای بسیاری از مشکلاتی است که صنعت لجستیک چندین دهه است با آنها دست و پنجه نرم می‌کند و لجستیک را متحول خواهد کرد.
منبع
https://whiplash.com/blog/blockchain-logistics-21/