حمیدرضا خرمشاهی
مدیر مهندسی لجستیک تیپاکس
علیرضا گنج خانلو
سرپرست مهندسی شبکه تیپاکس
تا اواسط دهه 1990، محققان و سیاست‌گذاران به مشکلات فزاینده حمل‌و‌نقل باری که نواحی شهری با آن مواجه هستند، توجه کمتری داشتند. اخیرا این رویکرد تغییر کرده است و علاقه فزاینده‌ای به بخش لجستیک سرویس‌های جمع‌آوری و توزیع در شهرها به‌وجود آمده است. چندین پروژه در اروپا و کشورهای مختلف جهان تلاش کرده‌اند تا مشکلات کلیدی حمل‌و‌نقل بار شهری را مشخص و راه‌حل‌های بالقوه را شناسایی کنند. بااین‌حال، معضل اساس
ی حمل‌و‌نقل بار درون‌شهری همچنان باقی است. موفقیت آتی مراکز شهری به اثربخشی آن‌ها در ابعاد مختلف بستگی دارد که اغلب در تضاد با یکدیگر هستند.
نکات قابل‌توجه در جابه‌جایی مرسولات درون‌شهری
در این مقاله، سعی شده است تا در قالب 3 بخش، به برخی موارد مهم درباره جابه‌جایی مرسولات شهری پرداخته شود تا به‌این‌ترتیب کسب‌و‌کارهای فعال در این زمینه بتوانند در کنار توجه به مسائل محیط‌زیستی، فعالیت‌های خود را در بخش‌های مختلف مربوط به جابه‌جایی مرسولات درون‌شهری کارآمد‌تر کنند.
انواع و الگوهای جابه‌جایی بار در مناطق شهری، به عوامل زیادی از قبیل موارد زیر بستگی دارد:
- مکان و نوع صنایع موجود
- ساختار زنجیره تامین صنایع مذکور
- زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی موجود در آن مناطق شهری از قبیل وجود بندر، فرودگاه و شبکه ریلی
- مکان هاب‌ها، مراکز تجمیع و توزیع و امکان توسعه آن‌ها
- ابعاد و وزن وسایل نقلیه باری که برای تردد در منطقه شهری مورد‌نظر مجاز هستند
- قوانین و مقررات منطقه شهری مورد‌نظر درباره شیوه تردد ناوگان باری و بارگیری و باراندازی آن‌ها
- شرایط ترافیکی مسیرهای در دسترس
- رفتار مشتریان (استفاده از بستر تجارت الکترونیک و...)
شرکت‌های فعال در حوزه جابه‌جایی مرسولات، همواره درصدد هستند که با استفاده از روش‌هایی ازجمله «بهبود درصد انباشت مرسولات در داخل ناوگان باری» (از طریق تجمیع مرسولات مانند استفاده از کیج یا ایجاد مراکز تجمیع و توزیع)، «انجام توزیع مرسولات قبل و بعد از ساعات معمول توزیع مرسولات»، «استفاده از نرم‌افزارهای مسیریابی و زمان‌بندی»، «بهینه کردن مصرف سوخت ناوگان» (درباره ناوگانی که برای خود شرکت هستند) و «بهبود سیستم‌های جمع‌آوری و توزیع»، بهرهوری کسبوکار خود را در داخل مناطق شهری افزایش دهند.
3 موضوع وجود دارد که نیاز است شرکت‌های فعال در حوزه جابه‌جایی مرسولات برای ارتقای پایداری سیستم‌های حمل بار به آن‌ها توجه کنند:
- بخش اول) رویکردهایی که درباره ناوگان باری و تخلیه و بارگیری آن‌ها می‌تواند وجود داشته باشد.
- بخش دوم ) مسائل اساسی که درباره روش‌های مربوط به اجرای last mile وجود دارد.
- بخش سوم) مسائل اساسی که درباره مراکز تجمیع و توزیع مناطق شهری وجود دارد.
در ادامه، تلاش می‌شود تا به برخی از نکات مهم درباره 3 مورد فوق پرداخته شود.
بخش اول
تردد ناوگان باری و تخلیه و بارگیری آن‌ها در مناطق شهری
- استفاده موثر از زیرساخت‌ها
درباره حرکت و همچنین تخلیه‌و‌بارگیری وسایل نقلیه‌ای که برای جابه‌جایی مرسولات استفاده می‌شوند، توجه به موارد زیر می‌تواند حائز اهمیت باشد:
- مسیر ناوگان
در این‌باره باید توجه شود که مسیرهایی برای ناوگان باری طراحی شود تا امکان تردد این ناوگان در آن مسیرها غیرمجاز نباشد. در طراحی این مسیرها نیاز است تا به موارد زیر توجه شود:
- ناوگان باری از مسیرهایی استفاده کنند که همواره تعمیر و نگهداری مناسبی از آن مسیرها توسط متولیان آن به‌عمل می‌آید.
- به اندازه کافی عریض باشند تا بتوانند ناوگان باری را در خود جای دهند.
- ترجیحا پیچ‌های تند نداشته باشد.
- چنانچه در طول مسیر به عبور از روی پل‌ها نیاز است، این پل‌ها قابلیت عبوردهی ناوگان باری را داشته باشند.
- نقشه منطقه شهری مورد‌نظر
در این‌باره بهتر است نسخه الکترونیکی نقشه شهر مورد‌نظر در اختیار رانندگان قرار گیرد که باید حاوی اطلاعاتی از قبیل موارد زیر باشد:
- مسیرهایی که ناوگان باری به عبور از آن‌ها مجاز هستند
- مقررات مربوط به حداکثر اندازه و وزن ناوگان مجاز و همچنین بازه زمانی مجاز تردد ناوگان باری در مسیرهای مذکور
- مناطق حساس شهر را برای اجتناب از عبور از آن‌ها به‌نحوی نشان دهد.
- مکان‌های با امکان بارگیری مرسولات در خیابان (اکسس پوینت، سرویس پوینت، کارپوینت و...)
- در این مکان‌ها می‌توان به‌صورت 24 ساعته عملیات تخلیه‌و‌بارگیری را انجام داد یا اینکه مقررات خاص زمانی برای آن لحاظ کرد.
- این مکان‌ها می‌توانند برای یک یا چند وسیله نقلیه طراحی شوند؛ البته در طراحی این مکان‌ها باید اندازه ناوگانی که احتمالا بعدا استفاده خواهد شد، در نظر گرفته شود.
- این مکان‌ها در زمان‌هایی مفید هستند که بین ناوگان باری و سایر خودروهای استفاده‌کننده از مسیر درباره فضای کناری مسیر رقابت وجود داشته باشد.
- مناطق تحویل مجاور (ELP)
در رویکرد ELP، یک فضایی در کنار خیابان تخصیص داده می‌شود که ناوگان آورنده مرسولات در آن محوطه توقف می‌کنند و سپس مرسولات آن‌ها تخلیه و به چرخ‌های دستی، گاری، دوچرخه و خودروهای برقی بارگیری می‌شود تا به سمت مقاصد توزیع روانه شوند. برای این‌کار، یک پلتفرمی برای افرادی که به‌صورت اختصاصی برای ارسال مرسولات در مرحله last mile مشغول هستند، نصب می‌شود. مقاصد توزیع نیز فروشگاه‌ها، صنایع و کسب‌و‌کارهای مجاور این مکان‌ها است. هدف این رویکرد این است که تحویل مرسولات به مرکز شهر آسان‌تر صورت گیرد و از ازدحام ترافیک، آلودگی هوا و آلودگی صوتی ناشی از ارسال مرسولات کاسته شود. این فضا حداکثر با 2 نفر از کارکنان مدیریت می‌شود که این کارکنان به رانندگان چرخ‌های دستی، گاری و... نیز کمک می‌کنند تا به سمت مقاصد توزیع هدایت شوند. عرض این فضا در حدود 30 متر است که 3 تا 5 وسیله نقلیه را به‌طور هم‌زمان می‌تواند در خود جای دهد. ساعات کاری این مراکز در روزهای شنبه تا چهارشنبه بین 9 صبح تا 5 عصر است و در روزهای غیرکاری بین 9 صبح تا 11 صبح است.
- قوانین مربوط به اندازه و وزن مجاز ناوگان
در زمان برنامه‌ریزی باید برای حرکت ناوگان مرسولات، به مقررات مربوط به حداکثر ارتفاع و وزن مجاز مرسولات توجه شود.
- مقررات مربوط به زمان
برای یک مسیر مشخص یا یک منطقه شهری خاصی ممکن است قوانین زمانی از دو جنبه مقرر شده باشد:
- مقررات زمانی مربوط به وسیله نقلیه
این قوانین از ورود وسایل نقلیه به مسیرها یا منطقه شهری مشخصی در ساعات معینی از روز جلوگیری می‌کنند.
- مقررات زمانی مربوط به تخلیه‌و‌بارگیری
براساس این مقررات، پارک وسایل نقلیه در حاشیه خیابان و تخلیه‌و‌بارگیری آن‌ها فقط در ساعات مشخصی از شبانه‌روز مجاز خواهد بود.
- اجبار به اجرای مقررات مربوط به تخلیه‌و‌بارگیری ناوگان
در این‌باره حتماً نیاز است که به اجرای قوانین مربوط به تخلیه‌و‌بارگیری ناوگان در محل شعب، مراکز تجمیع و توزیع، هاب و... تأکید و نظارت شود.
- مقررات مربوط به استاندارد انتشار آلاینده‌ها در مناطق محیط‌زیستی
- تحویل شبانه
در طول ساعاتی از شب که شهر خلوت و غیرفعال است، می‌توان تحویل مرسولات به خرده‌فروشی‌ها و فروشگاه‌های داخل شهر را انجام داد.
در اغلب شهرهای اروپایی قوانین شبانه خاصی وجود دارد. این قوانین به‌طور‌کلی در 2 دسته قرار می‌گیرند.
- مقررات زمانی مربوط به "جمع‌آوری از" و یا "توزیع به" ساختمان‌های خاصی از یک منطقه شهری مانند دفاتر کارخانه‌ها
- مقررات زمانی مربوط به تردد ناوگان باری در بخش‌هایی از شهر
چنانچه امکان فعالیت شبانه به شرکت‌های حوزه حمل‌و‌نقل مرسوله داده شود، می‌تواند مزایای زیر را به همراه داشته باشد:
- ناوگان باری این امکان را خواهد داشت تا در بازه زمانی کوتاه‌تری مرسولات بیشتری را توزیع کند.
- توزیع مرسولات در شرایطی با ترافیک پایین‌تر انجام خواهد شد که به‌دنبال آن کارآیی ناوگان و رانندگان بالاتر می‌رود و مصرف سوخت کاهش می‌یابد.
- مسیرها دارای زمان سفر کوتاه‌تر و قابلیت اطمینان بیشتر خواهند بود.
- هزینه کل زنجیره تامین کاهش می‌یابد.
- سیستم‌های مدیریت حمل‌و‌نقل مرسوله
- استفاده از برنامه‌های کامپیوتری برای مسیریابی وسایل نقلیه و زمان‌بندی موثر آن‌ها برای ارائه برنامه مسیرها و تخلیه‌و‌بارگیری ناوگان
- استفاده از سیستم‌های راهبری و کنترل ترافیک برای فراهم کردن اطلاعات به لحظه از موقعیت وسیله نقلیه، تصادفات ترافیکی و تغییر نیازمندی‌های مشتریان
- استفاده از سیستم‌های ارتباطی از طریق تلفن همراه: با استفاده از این سیستم‌ها این امکان فراهم خواهد شد که رانندگان بتوانند با برنامه‌ریزان شرکت و مشتریان ارتباط برقرار کنند.
- سیستم‌های رزرو: این سیستم‌ها برای هماهنگی و برنامه‌ریزی ورود وسایل نقلیه به مراکز تجمیع و توزیع استفاده می‌شود.
- خودروهای دوست‌دار محیط‌زیست
به‌منظور کمک به کاهش آلودگی محیط‌زیست می‌توان برای استفاده از خودروهای دوست‌دار محیط‌زیست برای جابه‌جایی مرسولات برنامه‌ریزی کرد.
- همکاری بخش‌های خصوصی و دولتی با یکدیگر
شرکت‌های حوزه حمل‌و‌نقل مرسولات، برای جابه‌جایی بار می‌توانند با بخش‌های دولتی درزمینه تامین مالی، ساختمان و سایر زیرساخت‌های عملیات همکاری مشترک داشته باشند.
بخش دوم
روش‌های Last mile
در این بخش به موارد زیر پرداخته می‌شود:
- مسائل مربوط به اجرای Last mile
- زنجیره تامین
- رساندن مرسولات به دست مشتریان
- فناوری‌های مورداستفاده در بخش Last mile لجستیک
- عوامل موفقیت و عدم موفقیت در اجرای last mile
- مسائل مربوط به اجرای Last mile
روش‌های Last mile که اغلب «تحویل-در-درب » نیز نامیده می‌شود، بخشی از فرایند لجستیکی Fulfilment محسوب می‌شود. در این مرحله تحویل به یکی از مقاصد زیر خواهد بود:
- منزل مشتریان
- محل کار مشتریان
- باجه‌های دریافت و تحویل
- نقاط جمع‌آوری
- لاکرها
مرسولات اغلب در یکی از 3 دسته کلی زیر قرار می‌گیرند:
- بسته‌های کوچک مانند کتاب، لباس، کفش، جواهرات و ...
- اقلام بزرگ مانند مبلمان، وسایل الکتریکی بزرگ و ...
- غذا
برخلاف روش‌های توزیع سنتی، رویکرد last mile 2 ویژگی اساسی دارد. نخست اینکه واسطه‌ها را حذف و این امکان را فراهم می‌کند تا کسبوکار به‌طور مستقیم با مشتریان در ارتباط باشد؛ اما مهم‌تر از آن توسعه زنجیره تامین است که به هر مشتری اجازه می‌دهد تا سفارش خود را ثبت کند. کوتاه‌تر کردن زنجیره تامین و ارائه خدمات دارای ارزش‌افزوده می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر قیمت و کیفیت محصول داشته باشد.
کانال‌های فروش جدید و سیستم‌های لجستیک مرتبط با آن‌ها پیامدهایی را برای موارد زیر دارد:
- انتخاب سفارش; به‌طور سنتی این‌کار توسط مشتریان در محل فروشگاه انجام می‌شود. در حال حاضر، توزیع بارهای خرده توسط خرده‌فروشی‌ها انجام می‌شود. (نتیجه این‌کار عبارت از تغییر الگو از یک سیستم جمع‌آوری به یک سیستم توزیع است.)
- روابط تجاری جدید (لجستیک در حال تبدیل شدن به رابط اصلی بین خرده‌فروشی‌ها و مشتریان است.)
- ساختارهای تحویل جدید (اندازه محموله از محموله‌های فله به بسته‌های فردی کوچک تبدیل می‌شود.)
- پراکندگی سفارش‌ها و تحویل مرسولات بیشتر می‌شود.
- زنجیره تامین
نقطه شروع برای همه فرآیندهای last mile، یک انبار خرده‌فروشی یا یک مرکز فروشگاه اینترنتی است. گزینه‌های مختلف زنجیره تامین وجود دارد که از طریق آن‌ها کالا به دست مشتری نهایی می‌رسد.
- از مرکز خرید اینترنتی برای جابه‌جایی مرسولات یا از وسایل نقلیه شخصی یا از ساختار شبکه 3PL و وسایل نقلیه مربوط به این شبکه استفاده می‌شود. رایج‌ترین روش این است که کالاها قبل از تحویل نهایی به دست مشتری، به یک مرکز توزیع محلی برده می‌شوند.
- برخی روش‌ها انجام last mile را از فعالیت‌های خود فروشگاه‌های اینترنتی جدا می‌کنند. در این روش‌ها مرسولات سفارش داده‌شده، از خرده‌فروشی‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی جمع‌آوری و سپس به یک هاب انتقال داده می‌شوند. بعد از آن، از این هاب، مرسولات یا مستقیم به دست مشتریان می‌رسد یا قبل از آن به یک مرکز توزیع منطقه‌ای منتقل می‌شوند.
- در روش دیگر، یک مرکز خرده‌فروشی می‌تواند مرسوله سفارش داده شده را توسط مشتری از یک مرکز توزیع محلی دریافت کند و سپس آن را با وسیله شخصی خود و یا با استفاده از ناوگان شبکه3PL به دست مشتری برساند.
- در روش دیگر تحویل، مرسوله می‌تواند به یک نقطه جمع‌آوری مانند یک لاکر تحویل داده شود. در این صورت، مشتری مجبور خواهد بود که به آن نقطه مراجعه و مرسوله خود را دریافت کند. در اینجا باید توجه شود که شرکت‌های فعال در حوزه جابه‌جایی مرسولات به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که درنهایت، سفر مشتریان نهایی به حداقل برسد.
- گاهی اوقات نیز ممکن است که مشتری نهایی برای گرفتن مرسولات خود به یک مرکز توزیع محلی مراجعه کند؛ البته متداول است که تحویل مرسولات از یک مرکز توزیع محلی به دست مشتری با استفاده از ناوگان باری خود آن مرکز انجام شود.
- رساندن مرسولات به دست مشتریان
- سیستم‌های تحویل حضوری
- این روش رایج‌ترین روش تحویل مرسوله به مشتریان نوع c است که در آن مشتری برای دریافت مرسوله در مقصد در دسترس است.
- در برخی موارد، مشتریان به‌طور صریح هزینه ارسال مرسوله را پرداخت می‌کنند، در موارد دیگر، هزینه تحویل برابر با مقداری که کمتر از ارزش توافق‌شده کالا است، اعمال می‌شود.
- تحویل اقلام بزرگ (مانند مبلمان و اثاثیه منزل) معمولاً بر اساس روز و بازه زمانی توافق‌شده انجام می‌شود، زیرا ارسال این نوع اقلام هزینه بیشتری دارد، چراکه برای تحویل آن‌ها به استفاده از 2 خدمه نیاز است.
- سیستم‌های تحویل غیرحضوری
- تحویل غیرحضوری بر این مفهوم استوار است که به هنگام تحویل مرسوله به حضور مشتری نیازی نیست.
- تحویل غیرحضوری می‌تواند به محل زندگی، محل کار، یا نقطه‌ای نزدیک این مکان‌ها یا نقطه‌ای که مرتبا مشتری به آن‌ها مراجعه می‌کند، باشد.
- مرسولات کوچکی که قابلیت قرار گرفتن در صندوق‌های پست دارند، به‌شرط اینکه به «تأیید تحویل (PoD ) » نیاز نداشته باشند، می‌توان ارسال و تحویل آن‌ها را انجام داد؛ صرف‌نظر از اینکه در زمان تحویل مشتری در منزل باشد یا خیر.
- با این حال، اگر تأیید تحویل مورد‌نیاز باشد، ممکن است مرسوله تحویل همسایه شود یا تلاش دیگری برای تحویل در تاریخ بعدی انجام شود.
- اخیرا شرکت‌های لجستیک راه‌حل‌های جایگزینی را طراحی کرده‌اند تا مشکل تحویل ناموفق و هزینه‌های بالای تحویل ناموفق را در منزل به حداقل برسانند.
- در سیستم تحویل غیرحضوری، در محل درب منزل مشتری از گزینه‌های زیر استفاده:
- جعبه‌های دریافت
- جعبه‌های تحویل
- سیستم‌های دسترسی کنترل‌شده
در سیستم تحویل غیرحضوری، در محل‌های دور از درب منزل مشتری از گزینه‌های زیر استفاده می‌شود:
- نقاط جمع‌آوری
- لاکرها
- جعبه‌های دریافت
این جعبه‌ها روی دیواری خارج از منزل مشتری به‌صورت دائمی نصب می‌شوند. دسترسی به این جعبه‌ها از طریق کد یا کلید الکترونیکی امکان‌پذیر است. وقتی مرسوله مشتری در این جعبه‌ها قرار می‌گیرد، پیام تحویل به تلفن همراه مشتری ارسال و یا به وی ایمیل می‌شود. از این جعبه‌ها بیشتر برای بسته‌ها استفاده می‌شود و چنانچه دمای آن‌ها قابلیت کنترل داشته باشد، برای تحویل غذا نیز استفاده می‌شود.
- جعبه‌های تحویل
مجموعه‌ای از جعبه‌ها هستند که به یک شرکت تحویل مرسولات یا یک خرده‌فروشی متعلق است. این جعبه‌ها به‌طور موقت از طریق یک دستگاه قفل‌شدنی که روی دیواری در مکانی امن نصب شده است، به خانه مشتری اتصال دارند. سپس جعبه‌های خالی یا جعبه‌های حاوی کالاهای برگشتی توسط شرکت تحویل مرسولات درقالب یک سرویس جمع‌آوری جداگانه یا هم‌زمان با تحویل سفارش بعدی جمع‌آوری می‌شوند.
- سیستم‌های دسترسی کنترل‌شده
در این روش، دستگاهی در محل قابل دسترسی کارکنان توزیع مرسولات نصب می‌شود. راننده ناوگان مرسولات توزیعی، با وارد کردن یک کد الکترونیکی (مشابه عابر بانک) قفل ورود را به این دستگاه باز می‌کند و می‌تواند مرسوله را در داخل آن قرار دهد.
- نقاط جمع‌آوری
در این روش، از محل‌هایی غیر از منزل مشتری برای تحویل مرسولات استفاده می‌شود. این مکان‌ها می‌توانند نقاطی در نزدیکی شعب شرکت‌های کوریر، اداره پست، فروشگاه‌های زنجیره‌ای یا پمپ‌بنزین باشند که اغلب، ساعات کاری طولانی دارند. مرسولات توسط خرده‌فروش به این نقاط جمع‌آوری تحویل داده می‌شود. به اطلاع مشتری می‌رسد که سفارش وی آماده شده است و مشتریان می‌توانند با محل جمع‌آوری هماهنگ کنند تا مرسوله به خانه آن‌ها تحویل داده شود.
- لاکر
لاکرها گروهی از کمدها یا قفسه‌های دریافت هستند. لاکرها نیز مشابه نقاط جمع‌آوری در محل هریک از مشتریان قرار ندارند بلکه در بلوک‌های آپارتمانی، محل‌های کار، پارکینگ‌ها، ایستگاه‌های راه‌آهن و غیره قرار می‌گیرند. معمولاً به افراد، لاکرهای اختصاصی تخصیص داده نمی‌شود، بلکه لاکرها قفل‌های الکترونیکی با کدهای بازشوندگی متغیر دارند و ازاین‌رو این قابلیت را دارند که در روزهای مختلف توسط مشتریان مختلف استفاده شوند. لاکرها ممکن است به یک شرکت توزیع مرسولات اختصاص داده شود یا توسط بسیاری استفاده شود. مشتریان می‌توانند از طریق پیام از زمان رسیدن مرسوله، شماره قفسه لاکر و مکان و کد باز کردن آن مطلع شوند. افراد برای برداشتن مرسوله خود به محل لاکر مورد‌نظر مراجعه می‌کنند. لاکرها ممکن است به یک شرکت توزیع مرسولات اختصاص داده شود یا توسط بسیاری استفاده شود. مشتریان می‌توانند از طریق پیام از زمان رسیدن مرسوله، شماره قفسه لاکر و مکان و کد باز کردن آن مطلع شوند. افراد برای برداشتن مرسوله خود به محل لاکر مورد‌نظر مراجعه می‌کنند.
فناوری‌های استفاده‌شده در بخش last mile لجستیک
- برنامه‌های کامپیوتری برای طراحی مسیر و انجام زمان‌بندی
- برنامه‌های طراحی مسیر ناوگان و انجام زمان‌بندی می‌توانند زمان سفر ناوگان باری را به‌طور متوسط 10 تا 15 درصد بهینه کنند. در صورت استفاده از این سیستم‌ها، مشتریان می‌توانند تخمین‌های دقیق‌تری از زمان تحویل دریافت کنند. همچنین احتمال موفقیت در تحویل مرسوله در زمان تعهد‌شده به مشتری افزایش و هزینه‌های عملیاتی می‌توان کاهش می‌یابد.
سیستم‌های هدایت مسیر مبتنی بر GPS
- این سیستم‌ها به رانندگان جدید راهنمایی‌های خوبی درباره مسیریابی دقیق برای سفر و تحویل مرسولات ارائه می‌دهد. ضعف در شناخت محله‌ها را تا حدودی جبران می‌کند و به افزایش سرعت تحویل و انعطاف‌پذیری راننده منجر می‌شود.
شناسایی رادیو فرکانسی (RFID)
- از سیستم‌های مبتنی بر امواج رادیویی می‌توان برای شناسایی وسایل نقلیه استفاده کرد. همچنین در کنار اطلاعات پایه مرسوله می‌توان اطلاعاتی درباره به‌روزرسانی‌های فرایندهای لجستیکی ارسال مرسولات اضافه کرد تا با هربار به‌روزرسانی این فرایندها (مانند بارگیری مرسوله، ارسال، ورود به هاب یا مرکز تجمیع و توزیع، تخلیه، ورود به شعبه و...) اطلاعات به‌روز و دقیقی را برای اپراتورها و مشتریان بتوان ارسال کرد؛ اما این روش هنوز مشکلاتی ازجمله هزینه اولیه راه‌اندازی بالایی دارد.
عوامل موفقیت و عدم موفقیت در اجرای last mile
در رابطه با عوامل موفقیت در اجرای فرایندهای last mile توصیه می‌شود به موارد زیر توجه شود:
- بسیاری از شرکت‌هایی که کسبوکار آنلاین موفقی دارند، یک مدل کسبوکار «سنتی» دارند که به آن یک کسبوکار «آنلاین» اضافه کرده‌اند.
- بسیاری از شرکت‌های تجارت الکترونیک جدید که می‌خواستند با یک انفجار بزرگ توسعه یابند و به‌سرعت رشد کنند، به‌طور کامل شکست خوردند.
- در هر کشور اروپایی، فقط تعداد محدودی از بازیگران بازار غالب وجود دارد که مهارت‌ها و تخصص لازم را برای توسعه راه‌حل‌های مربوط به حوزه last mile دارند.
- سرمایه‌گذاری ساختاری در زمینه‌ای که پیش‌بینی تقاضا دشوار است باید با دقت انجام شود.
- ارائه خدمات سریع، قابل‌اعتماد و انعطاف‌پذیر با قیمت مناسب، کلید موفقیت یک تراکنش آنلاین/از راه دور است.
- استفاده از شبکه‌های گسترده برای ارسال مرسوله، برای برخی از شرکت‌های توزیع مرسولات موفقیت‌آمیز بوده است.
- نقاط جمع‌آوری و لاکرها برای بسته‌های غیرغذایی اندازه استاندارد بسیار امیدوارکننده دارند.
- تمرکز بر نیازهای مشتری در یک کشور خاص مهم است.
عوامل زیر در اجرای ناموفق last mile قابل‌ملاحظه است:
- ناتوانی در دستیابی به بازگشت قابل‌قبول سرمایه.
- پیش‌بینی نادرست تقاضا
- توان عملیاتی ناکافی در توزیع مرسولات
- هزینه‌های بسیار بالا در اجرای بسیاری از روش‌های تحویل غیرحضوری
- مسائل مربوط به بسته‌های کوچک
برای بهبود خدمات مشتری و/یا کاهش هزینه‌های عملیاتی:
- زمانی که مشتری زمان تحویل را می‌پرسد، باید زمان تحویل از قبل تعیین‌شده به وی معرفی شود.
- از روش‌های تحویل غیرحضوری بیشتر استفاده شود.
- بازنگری انتقادی سرعت تحویل مرسوله این را نوید می‌دهد که بهرهوری وسیله نقلیه و همچنین قابلیت اطمینان تحویل مرسوله افزایش یابد.
- شرکت‌های توزیع مرسولات باید به‌منظور شناسایی فرصت‌هایی برای بهبود استفاده از وسایل نقلیه و کاهش ترافیک و اثرات محیط‌زیستی عملیات خود با یکدیگر همکاری کنند.
بخش سوم
مراکز تجمیع و توزیع شهری
مراکز تجمیع و توزیع شهری، مکان‌هایی هستند که مرسولات جمع‌آوری‌شده قبل از تحویل به مشتری نهایی به این مراکز تخصصی تحویل داده می‌شوند. وجود این مراکز در شبکه زنجیره تامین شرکت‌های لجستیکی اثرات مثبت دارد، هرچند می‌تواند معایبی نیز به همراه داشته باشد. در ادامه برخی از مزایا و معایب این مراکز معرفی می‌شوند:
- اثرات وجود مراکز تجمیع و توزیع شهری بر عملیات حمل‌و‌نقل
- کاهش تعداد سفرهای ناوگان باری
- کاهش کیلومتر پیموده شده توسط ناوگان باری
- استفاده بهینه از ناوگان و رانندگان
- چرخش سریع‌تر وسایل نقلیه
- امکانات تخلیه‌و‌بارگیری بهتر
- امکان جداسازی توزیع مرسولات مناطق مجاور از مناطق دورتر
- تسهیل امکان استفاده از انواع وسایل نقلیه جایگزین (مانند راه‌آهن)
- بهبود در استفاده از حجم/وزن وسایل نقلیه
- کاهش واحد هزینه‌های حمل‌و‌نقل برای مرحله نهایی تحویل
- در منطقه‌ای که با یک مرکز تجمیع و توزیع خدمت‌رسانی می‌شود، وسایل نقلیه کمتری مورد‌نیاز خواهد بود
- ایجاد فرصت‌هایی برای کسب درآمد از بارهای بازگشتی
- مزایای بالقوه وجود مراکز تجمیع و توزیع شهری
- مزایای محیط‌زیستی و اجتماعی که در اثر کارآمد‌تر شدن عملیات حمل‌و‌نقل به‌وجود می‌آید
- برنامه‌ریزی و اجرای بهتر عملیات لجستیکی
- به‌وجود آمدن فرصتی برای معرفی سیستم‌های اطلاعاتی جدید و سرویس‌های مورد‌نیاز مشتری
- بهتر شدن کنترل موجودی، دسترسی به محصول و خدمات مشتری
- امکان پیوند با سیاست‌های گسترده‌تر
- ایجاد امکان بررسی دقیق‌تر هزینه فایده در اجرای last mile
- امکان استفاده بهتر از منابع در مکان‌های تحویل
- مزایای حمل‌و‌نقل خاص
- فرصتی برای انجام فعالیت‌های ارزش‌افزوده
- نکات منفی بالقوه وجود مراکز تجمیع و توزیع شهری
- هزینه‌های بالقوه بالا برای راه‌اندازی (به‌ویژه قیمت بالای زمین در مناطق شهری)
- پیچیدگی عملیاتی ناشی از نیازهای مختلف نگه‌داشت و جابه‌جایی طیف وسیعی از محصولات
- جریمه احتمالی هزینه (و زمان) ناشی از وارد کردن یک نقطه اضافی به زنجیره تامین
- مشکلات سازمانی و قراردادی
- پتانسیل ایجاد موقعیت‌های انحصاری
- از دست دادن رابطه مستقیم با مشتریان
در برنامه‌ریزی برای این مراکز، به نکاتی باید توجه کرد که از میان آن‌ها می‌توان به جانمایی مناسب محل این مراکز، منابع تامین مالی و چگونگی مدیریت این مراکز اشاره کرد.
برای مطالعه بیشتر در این زمینه به فصلنامه شماره هفدهم تیپاکس مراجعه کنید.