زنجیره تامین چیست؟ تعریف و انواع آن

زنجیره تامین شبکه‌ای بین یک شرکت و تامین کنندگان آن برای تولید و توزیع یک محصول خاص به خریدار نهایی است. این شبکه شامل فعالیت‌ها، افراد، نهادها، اطلاعات و منابع مختلف است. زنجیره تامین همچنین نشان‌دهنده مراحلی است که برای رساندن محصول یا خدمات از حالت اولیه به مشتری انجام می‌شود. شرکت‌ها برای اینکه هزینه‌های خود را کاهش دهند و در چشم‌انداز کسب‌وکار رقابتی باقی بمانند، زنجیره‌های تامین را توسعه می‌دهند. مدیریت زنجیره تامین یک فرایند حیاتی است زیرا یک زنجیره تامین بهینه منجر به هزینه‌های کمتر و چرخه تولید سریع‌تر می‌شود.

زنجیره تامین چیست؟

تعاریف کلیدی:

• زنجیره تامین، شبکه‌ای بین یک شرکت و تامین کنندگان آن برای تولید و توزیع یک محصول یا خدمات خاص است.
• نهادهای موجود در زنجیره تامین شامل تولیدکنندگان، فروشندگان، انبارها، شرکت‌های حمل‌ونقل، مراکز توزیع و خرده‌فروشان هستند.
• عملکردهای زنجیره تامین شامل توسعه محصول، بازاریابی، عملیات، توزیع، امور مالی و خدمات مشتری است.
• مدیریت زنجیره تامین منجر به کاهش هزینه‌ها و چرخه تولید سریع‌تر می‌شود.

درک زنجیره تامین

زنجیره تامین شامل مجموعه‌ای از مراحل برای رساندن یک محصول یا خدمات به مشتری است. این مراحل شامل جابه‌جایی و تبدیل مواد خام به محصولات نهایی، حمل‌ونقل آن محصولات و توزیع آنها به کاربر نهایی است. نهادهای درگیر در زنجیره تامین شامل تولیدکنندگان، فروشندگان، انبارها، شرکت‌های حمل‌ونقل، مراکز توزیع و خرده‌فروشان است. عناصر یک زنجیره تامین شامل تمام عملکردهایی است که با دریافت سفارش شروع می‌شود تا درخواست مشتری را برآورده کند. این توابع شامل توسعه محصول، بازاریابی، عملیات، شبکه‌های توزیع، امور مالی و خدمات مشتری است. مدیریت زنجیره تامین بخش بسیار مهمی از فرایند کسب‌وکار است. حلقه‌های مختلفی در این زنجیره وجود دارد که نیاز به مهارت و تخصص دارد. زمانی که مدیریت زنجیره تامین موثر باشد، می‌تواند هزینه‌های کلی شرکت را کاهش داده و سودآوری را افزایش دهد. اگر یکی از پیوندها خراب شود، می‌تواند بر بقیه زنجیره تاثیر گذاشته و هزینه بر باشد.

مدیریت زنجیره تامین در مقابل مدیریت لجستیک تجاری

اصطلاحات مدیریت زنجیره تامین و مدیریت لجستیک تجاری یا لجستیک، اغلب به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند. درحالی‌که لجستیک یک حلقه در زنجیره تامین بوده و با مدیریت زنجیره تامین متفاوت است. لجستیک به طور خاص به بخشی از زنجیره تامین اطلاق می‌شود که به برنامه‌ریزی و کنترل جابه‌جایی و ذخیره‌سازی کالاها و خدمات از مبدا تا مقصد نهایی می‌پردازد. مدیریت لجستیک با مواد اولیه آغاز می‌شود و با تحویل محصول نهایی به پایان می‌رسد. مدیریت لجستیک موفق تضمین می‌کند که هیچ تاخیری در تحویل در هیچ نقطه‌ای از زنجیره وجود ندارد و محصولات و خدمات در شرایط خوبی ارائه می‌شوند. این به نوبه خود به کاهش هزینه‌های شرکت کمک می‌کند.

نحوه عملکرد جریان هزینه‌های تولید

جریان هزینه‌های تولید به فرایند استفاده از مواد و نیروی کار برای تکمیل یک محصول نهایی که می‌تواند به مشتری فروخته شود اشاره دارد. یک سیستم مدیریت زنجیره تامین می‌تواند هزینه و پیچیدگی فرایند تولید را به‌ویژه برای تولیدکننده‌ای که از قطعات زیادی استفاده می‌کند، کاهش دهد. 

به‌عنوان‌مثال، یک تولیدکننده لباس ممکن است ابتدا مواد خام مانند پارچه، زیپ و سایر قطعات مورداستفاده برای تولید لباس را به خط تولید منتقل کند. سپس سازنده برای راه‌اندازی ماشین‌آلات و انجام کارهای دیگر با استفاده از مواد، هزینه‌هایی برای نیروی کار متحمل شود. پس از تکمیل، اقلام باید بسته‌بندی و نگهداری شوند تا زمانی که به مشتری فروخته شوند.

تامین کنندگان قابل‌اعتماد

یک فرایند مدیریت زنجیره تامین کارآمد به تامین کنندگان قابل‌اعتماد نیاز دارد. این بدان معناست که آنها محصولی باکیفیت تولید می‌کنند که نیازهای سازنده را برآورده می‌کند و محصول به‌موقع تحویل داده می‌شود.

به‌عنوان‌مثال، فرض کنید که یک کمپانی، مبلمان مدرن تولید می‌کند و یک تامین کننده، دستگیره‌های فلزی و سایر لوازم جانبی را فراهم می‌کند. اجزای فلزی باید بادوام باشند تا بتوان از آنها برای سال‌ها روی مبلمان استفاده کرد و قطعات فلزی ارسال شده به این کمپانی باید مطابق باهدف کار کنند. تامین کننده باید بتواند سفارشات سازنده را تکمیل کند و قطعات فلزی را برای رفع نیازهای تولید کمپانی ارسال کند. این مراحل برای تولید محصول با کیفیتی که به موقع برای مشتری ارسال می‌شود ضروری است.

زنجیره تامین و کاهش قیمت

تکامل و افزایش کارایی زنجیره تامین نقش مهمی در مهار تورم داشته است. با افزایش کارایی در انتقال محصولات از نقطه A به B، هزینه‌های انجام این کار کاهش‌یافته و درنتیجه هزینه نهایی را برای مصرف‌کننده کاهش می‌دهد. با ادامه جهانی‌شدن، کارایی زنجیره تامین بهینه‌تر می‌شود و فشار را بر قیمت نهاده‌ها حفظ می‌کند.

زنجیره تامین و  COVID-19

تاثیر همه‌گیری COVID-19 بر اقتصاد، تقریبا در همه بخش‌ها احساس شده است، بااین‌حال، استراتژی زنجیره تامین یکی از سخت‌ترین جنبه‌های هر صنعت بوده است. زنجیره‌های تامین شرکت‌ها به دلیل محدودیت‌های دائمی در حال تغییر در مرزهای ملی شدند زیرا دسترسی به تامین‌کنندگان کلیدی قطع شده و تقاضا برای محصولات خاص نیز تغییر کرد.

• در اواخر سال 2020، EY  یک نظرسنجی از 200 مدیر ارشد زنجیره تامین انجام داد. این مطالعه به سه یافته اساسی اشاره کرد: 
• تاثیر منفی عمیق پاندمی که توسط اکثر پاسخ‌دهندگان احساس می‌شود (72٪ تاثیر منفی را گزارش کردند).
• اولویت‌های تغییر برای صنعت زنجیره تامین («افزایش دید» اولویت اصلی برای 12 سال آینده است).

این واقعیت که همه‌گیری ویروس کرونا، پیش رفتن به‌سوی دیجیتالی شدن را تسریع کرده است (64 درصد از مدیران زنجیره تامین مورد بررسی می‌گویند که تحول دیجیتال به دلیل همه‌گیری کرونا سرعت خواهد گرفت).

شکی نیست که پاندمی تاثیر بی‌سابقه‌ای بر نحوه تفکر کسب‌وکارها در مورد زنجیره تامین داشته است. بااین‌حال، شوک وارده به سیستم ممکن است به آغاز دوره جدیدی از افزایش ارتباطات و دید بین تامین کنندگان و همچنین استفاده کارآمد از فناوری برای تسریع استراتژی‌های زنجیره تامین کمک کند.

مراحل یک زنجیره تامین چیست؟

مراحل کلیدی در زنجیره تامین عبارت‌اند از:

1. برنامه‌ریزی فرایندهای موجودی و تولید برای اطمینان از متعادل بودن عرضه و تقاضا
2. تولید یا تامین مواد موردنیاز برای ایجاد محصول نهایی
3. مونتاژ قطعات و تست محصول
4. بسته‌بندی محصول برای حمل‌ونقل (نگهداری در موجودی تا تاریخ بعدی)
5. حمل‌ونقل و تحویل محصول نهایی به توزیع‌کننده، خرده‌فروش یا مصرف‌کننده
6. ارائه پشتیبانی خدمات مشتری برای اقلام برگشتی

مدیریت زنجیره تامین چیست؟

مدیریت زنجیره تامین (SCM) به نظارت و کنترل کلیه فعالیت‌های موردنیاز یک شرکت برای تبدیل مواد خام به محصولات نهایی اشاره دارد که سپس به کاربران نهایی فروخته می‌شود. SCM کنترل متمرکزی را برای مراحل برنامه‌ریزی، طراحی، ساخت، موجودی و توزیع موردنیاز برای تولید و فروش محصولات یک شرکت فراهم می‌کند. هدف مدیریت زنجیره تامین بهبود کارایی با هماهنگ کردن تلاش‌های نهادهای مختلف در زنجیره تامین است. این می‌تواند منجر به دستیابی یک شرکت به مزیت رقابتی نسبت به رقبای خود و افزایش کیفیت محصولات تولید شده که هر دو می‌تواند منجر به افزایش فروش و درآمد شود.

انواع زنجیره تامین چیست؟

انواع مختلفی از مدل‌های زنجیره تامین برای شرکت‌هایی که علاقه‌مند به اجرای استراتژی برای بهبود کارایی و گردش کار هستند، وجود دارد. مدلی از زنجیره تامین که یک شرکت انتخاب می کند اغلب به نحوه ساختار شرکت و نیازهای خاص آن بستگی دارد. 

مدل‌های زنجیره تامین

• مدل جریان مداوم: این مدل زنجیره تامین سنتی برای شرکت‌هایی که محصولات مشابهی را با تغییرات کمی تولید می‌کنند، به‌خوبی کار می‌کند. محصولات باید تقاضای بالایی داشته و نیاز به طراحی مجدد کمی داشته باشند. این عدم نوسان به این معنی است که مدیران می‌توانند تولید را ساده کرده و کنترل دقیقی بر موجودی داشته باشند. در یک مدل جریان پیوسته، مدیران به‌منظور جلوگیری از تنگناهای تولید، نیاز به تکمیل مداوم مواد خام دارند.
• مدل زنجیره سریع: این مدل برای شرکت‌هایی که محصولات را بر اساس روندهایی که ممکن است جذابیت زمانی محدودی داشته باشند، به فروش می‌رسانند، بهترین کارایی را دارد. کسب‌وکارهایی که از این مدل استفاده می‌کنند باید محصولات خود را به‌سرعت به بازار عرضه کنند تا از روند حاکم استفاده کنند. آنها باید به‌سرعت از ایده به نمونه اولیه و سپس به تولید و مصرف‌کننده حرکت کنند. 
• مدل انعطاف‌پذیر: شرکت‌هایی که کالاهای فصلی تولید می‌کنند اغلب از مدل انعطاف‌پذیر استفاده می‌کنند. این شرکت‌ها با افزایش تقاضا برای محصولات خود مواجه می‌شوند و به دنبال آن دوره‌های طولانی‌مدت، تقاضای کم یا بدون تقاضا خواهند داشت. مدل انعطاف‌پذیر تضمین می‌کند که آنها می‌توانند به‌سرعت برای شروع تولید آماده شده و به‌محض کاهش تقاضا متوقف شوند؛ لذا برای اینکه سودآور باشند، باید در پیش‌بینی هزینه‌های مواد اولیه، موجودی و نیروی کار دقیق باشند.

https://www.investopedia.com/terms/s/supplychain.asp