شش نسل شرکت‌های لجستیکی

لجستیک و خواسته‌های مشتریان در حوزه لجستیک، در گذشته محدود به موارد خاصی بود که امروزه این مفاهیم در کشورها، شهرها و بازارهای مختلف، تفکیک و گسترده شده است. علت اهمیت نسل‌های لجستیک و پیش‌بینی‌های صورت گرفته در این حوزه، تعیین مسیر و استراتژی شرکت‌های لجستیک است تا در نهایت، با توجه به نیاز‌ها و پیش‌بینی‌ها، فروش خوبی را رقم بزنیم. 
از آنجا که روند توسعه این نسل‌ها در کشورهای دیگر آغاز شده‌ است، تمرکز بر نسل‌های آتی می‌تواند روشنگر مسیر حرکتی شرکت‌های لجستیک ایران باشد.

1. لجستیک طرف اول ( 1Party logistics-1PL) 
   

اولین نسل لجستیکی زمانی شکل گرفت که هیچ شرکت‌ تخصصی‌ برای جابه‌جایی بسته‌ها وجود نداشت. در این شرایط، هر یک از اشخاص و شرکت‌ها برای رفع نیاز خود مجبور بود تا امکانات لجستیکی مورد نیازش را به شخصه فراهم آورده و خود تمامی فرایندها را در مقام فرستنده بسته یا گیرنده، اجرایی سازد. امروزه با وجود نسل‌های بعدی لجستیکی، هنوز برخی سازمان‌ها یا اشخاص، شخصا نسبت به انجام فعالیت‌های لجستیک خود اقدام می‌کنند. برای مثال، کارخانه‌هایی که مستقیما کالاهای تولیدی خود را به‌دست فروشندگان می‌رسانند، در این دسته قرار می‌گیرند.


2. لجستیک طرف دوم (2PL)
   

در نسل دوم، شرکت‌های تخصصی به‌منظور اجرای فرآیند حمل‌ونقل بسته‌ و بار وارد صحنه رقابت شدند. این شرکت‌ها بدون توجه به دسته‌بندی و نوع مشتریان، خدمات خود را به تمام افرادی که به آنها نیاز داشتند، ارایه می‌کردند. لجستیک در این نسل، به سه بخش هوایی، زمینی و دریایی تقسیم‌ شده و تمام شرکت‌هایی که یک یا تعدادی از این بخش‌ها را ارائه می‌کنند، دربرمی‌گیرد؛ مانند شرکت‌های هواپیمایی‌، کشتی‌رانی و غیره. به‌دلیل عمومیت حوزه فعالیت چنین شرکت‌هایی، این نسل برای عموم شناخته‌شده‌تر است. سازمان‌هایی که مالک حامل‌های حمل‌ونقل بوده و نسبت به جابجایی بسته اقدام می‌کنند، مانند مالکان یا شرکت‌های کشتیرانی، کامیون‌‌داران و شرکت‌های هواپیمایی، عمدتا به‌عنوان شرکت‌های این نسل شناخته می‌شوند. 


3. لجستیک طرف سوم (3PL)
   

مفهوم لجستیک طرف سوم اولین‌بار در دهه ۷۰ میلادی شکل گرفت؛ زمانی که عقد قرارداد با مشتری به‌منظور حمل‌ونقل اختصاصی بار و بسته او، معنی پیدا کرد و آغازی شد بر ادغام زنجیره تامین. در لجستیک طرف سوم، هر یک از مشتریان و کسب‌وکارها به دسته‌‌های مختلف و مشخص تقسیم می‌شوند تا بتوانند به‌عنوان یکی از اهداف شرکت‌های حمل‌ونقل باشند. با درنظر گرفتن تنوع مشتریان در حوزه لجستیک، طراحی خدمات نوین در این صنعت آغاز و خدمات جدیدی مانند موارد زیر به مشتریان ارایه گردید: 

• فریت (Freight)
  
• انبارداری (شامل مدیریت انبار، موجودی محصول و غیره)
  
• بسته‌بندی و برچسب‌گذاری روی بسته‌
  
به این‌ترتیب، سازمان‌های تولیدکننده یا تامین‌کنندگان می‌توانستند تمام مراحل زنجیره لجستیک شامل انبارداری، بسته‌بندی و توزیع یا بخشی از این مراحل را به شرکت‌های حمل‌ونقل برون‌سپاری کنند. طراحی این خدمات و ارائه آن به مشتریان و کسب‌وکارها، موجب ایجاد انعطاف و گسترش بازار هدف برای شرکت‌های لجستیکی شد. 


4. لجستیک طرف چهارم (4PL)
   

لجستیک طرف چهارم از اواسط دهه ۹۰ میلادی آغاز شد. سال‌ها مشتریان دارای نیازهای پنهانی بودند و در این نسل، شرکت‌های لجستیکی در نقش مشاور لجستیک، نسبت به کشف و شناسایی این نیازها وارد عمل شدند تا با طراحی نیازهای اختصاصی هر یک از مشتریانشان، بتوانند بازارهای گسترده‌ایی را برای خود ایجاد کنند. ماموریت سازمانی شرکت‌های مشاور لجستیک این‌گونه تعریف می‌شود: 
«سازمان‌هایی به‌منظور یکپارچه‌سازی فرآیندها، منابع، قابلیت‌ها و فناوری‌های صنعت لجستیک، با قابلیت به‌کارگیری و ترکیب امکانات و توانمندی سازمانی خود و دیگر ارائه‌دهندگان خدمات، به‌منظور ارائه راه‌حل‌های جامع زنجیره تامین برای مشتریان».
درواقع یکپارچه‌سازها به نیابت از مشتری و در نقش تسهیل‌ساز و واسطه میان مشتریان و سازمان‌های لجستیکی طرف سوم قرار می‌گیرند‌ تا مسیر را برای مشتریان روان سازند. بنابراین نیروهای انسانی شاغل در سازمان‌های لجستیکی طرف چهارم، به‌عنوان رکن اساسی مشاوره به مشتریان محسوب می‌شوند. در این‌گونه سازمان‌ها، برخی مفاهیم جدید مدیریتی، به‌عنوان ویژگی اساسی پایه‌گذاری شدند: 

• شناسایی نیاز و مذاکره به‌منظور طراحی محصول جدید
  
• طراحی استراتژی‌های لجستیک
  
• مشاوره خدمات لجستیکی
  



5. لجستیک طرف پنجم (5PL)
   

نسل پنجم نسلی است که در آن یک سازمان، با استفاده‌ از راه‌حل‌های سیستماتیک، مشتری را برای دریافت خدمات لجستیکی موردنیازش، به شرکت‌هایی با خدمات لجستیکی متفاوت، مرتبط می‌سازد تا چرخه هماهنگی‌ها از یک فرد به سیستم انتقال یابد. اما چگونه؟
مدل اصلی لجستیک طرف پنجم، وجود یک پلتفرم لجستیک هوشمند است تا با معرفی سازمان‌های مختلف در هر بخش از زنجیره لجستیک، مشتری را در انتخاب آزاد بگذارد تا زنجیره کامل خود را انتخاب کند. این پلتفرم می‌تواند توسط یک شرکت لجستیکی یا یک شرکت بی‌طرف ارایه شود.
از آنجا که برای هر یک از مشتریان، زمان ارسال بسته از اهمیت خاصی برخوردار است، استفاده از روش‌های مبتنی‌بر فناوری اطلاعات و ایجاد زیرساخت‌های تجارت الکترونیک (E-Commerce) برای تسریع در عملیات، قابل بهره‌گیری خواهد بود. درحال‌حاضر، شرکت‌هایی مانند فدکس قدم در این راه گذاشته‌ و قصد دارند با همکاری شرکت مایکروسافت و با استفاده از مدل‌های موجود در این نسل، پلتفرم جدید بازاریابی خود را به صاحبان کسب‌وکارها ارایه دهند.


6. لجستیک طرف ششم (6PL)
   

در نسل ششم، هوش مصنوعی وارد صنعت لجستیک شده و یکپارچه‌سازهای لجستیک توسط هوش مصنوعی کنترل می‌شوند. اگرچه این موضوع فعلا در حد یک تئوری مطرح است اما زمانی که این اتفاق رخ دهد، باعث رشد بسیاری خواهد شد.
به‌عنوان مثال، هوش مصنوعی می‌تواند کل زنجیره تامین را با استفاده از روندها، الگوهای سفارش و مدل‌های پیش‌بینی، نظارت کرده و به‌صورت پیش‌فرض، دستورالعمل‌های بالادستی را ارسال کند. این سیستم لجستیکی می‌تواند به‌طور خودکار و بر اساس پیش‌بینی‌ها، تولید کالا را آغاز، دستور عملیات‌های انبارداری، بسته‌بندی، ارسال و توزیع را صادر، ارسال بسته را تا تحویل به مشتری هدایت کرده و بازخوردهای لازم را ارایه دهد تا اصلاحات لجستیکی و تامین منابع انجام شود.

www.aklogisticsandsupplychain.com

www.approvedforwarders.com

www.abivin.com