کارگو (Cargo) چیست و به چه معناست؟ کارگو یک مفهوم گسترده است، مفهومی فراتر از حمل‌ونقل بار از نقطه‌ای به نقطه دیگر!
پیش از این، کارگو، به حمل کالا و محموله‌ها توسط کشتی، اطلاق می‌شد؛ امروزه به حمل و جابه‌جایی هر محموله‌ای که دارای بارنامه گمرکی است و میتوان آن را از راههای زمینی، هوایی و آبی (مسیرهای دریایی و رودخانه‌ای) انتقال داد، کارگو گفته میشود.
نکته مهم در ادراک مفهوم کارگو، داشتن شرایط قانونی و بارنامه است. در واقع میتوان کارگو را بستری سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دانست که در آن محموله‌ها طبق شرایط و ضوابط خاص، در سلامت کامل، از مبدا به مقصد ارسال می‌شوند.
بااین‌حال قوانین حاکم بر کارگو، باعث شده تا مبادله کالای قاچاق و خارج از ضوابط، بسیار دشوار شود. محموله‌ها و مرسولات طبق زمان‌بندی و بعد از مشخص شدن مسیر بهینه و همچنین انتخاب روش ارسال (زمینی، هوایی و آبی)، باید در سلامت کامل به مقصد برسند؛ در واقع میتوان این نکته را مهم‌ترین وظیفه تمامی پرسنل ترابری و حمل‌ونقل دانست؛ اما باید به این نکته توجه داشت که قوانین کارگو در هر کشور با کشور دیگر و همچنین در هر ایالت با ایالت دیگر، ممکن است متفاوت باشد.
بنابراین تفاوت در جزئیات قوانین حاکم بر کارگو، حمل مرسولات و تحویل سالم آنها را در هر نقطه‌ای از زمین متفاوت می‌کند.
با این مقدمه متوجه شدیم که کارگو، به تمامی اقدامات قانونی در پروسه تحویل بار در مبدا، تعیین مسیر مناسب، حمل بار توسط کشتی، قطار، هواپیما، کامیون، کامیونت و ... و در نهایت تحویل بار در مقصد، اطلاق میشود.
نکته‌ای که در همین ابتدا باید به آن توجه داشت، این است که تمامی بارهایی که فاقد بارنامه هستند، از قبیل وسایل شخصی کارکنان و محموله‌هایی که به‌صورت شخصی توسط پرسنل باربری حمل می‌شوند، شامل قوانین کارگو نخواهند شد.
انواع ارسال در کارگو
در خدمات کارگو سه نوع ارسال زمینی، هوایی و آبی وجود دارد که در ادامه به تشریح هر کدام خواهیم پرداخت.
ارسال هوایی (توسط خطوط هواپیمایی کارگو)
برای درک مفهوم کارگو به بیان یک مثال می‌پردازیم.
بخش عمده‌ای از سود ناخالص ملی و رونق اقتصادی کشور کنیا از طریق صادرات قهوه و گل رز کنیایی تامین میشود. در گذشته قهوه کنیا به‌دلیل خلوص و اسیدیته ایده‌آل باید به‌صورت روزانه به هواپیمایی‌ها تحویل داده می‌شد تا به کشورهایی مثل ایتالیا رسیده و پس از فرآوری با برند و بسته‌بندی ایتالیایی راهی قهوه‌فروشی‌های سراسر دنیا شود!
در چند دهه گذشته گل رز هم مثل قهوه، سرنوشتی مشابه پیدا کرده است! رز کنیایی از مرغوب‌ترین و گران‌ترین انواع رز در دنیا به‌حساب می‌آید و مزارع پرورش رز در این کشور، گل‌های خود را با محفظه‌ای حاوی خاک مناسب و کود بسته‌بندی کرده و به‌صورت روزانه به باربری تحویل می‌دهند؛ این محموله‌ها تنها در عرض چند ساعت و برخی موارد به مدت زمان یک نیم روز، سر از فروشگاه‌های پر زرق و برق اروپایی در می‌آورند!
بدون خطوط کارگو، رعایت زمان بندی مناسب و همچنین رعایت شرایط نگهداری از گل و قهوه در طول مدت پرواز و تحویل به موقع محموله، غیر ممکن است.
گل رز کنیایی در نقطه‌ای خاص از قاره آفریقا با بسته‌بندی مناسب به خطوط حمل‌ونقل تحویل داده میشود و ساعاتی بعد، در لوکس‌ترین گلفروشی‌های اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، آسیا، اقیانوسیه و هر نقطه دیگری از دنیا به فروش می‌رسد.
خطوط هوایی در سراسر جهان، عمده فعالیت خود را به حمل‌ونقل و تحویل بارها و محموله‌ها اختصاص داده‌اند؛ تعداد پروازهای خطوط کارگو از تعداد پرواز خطوط مسافربری به مراتب بیشتر است؛ جالب است بدانید که بسیاری از نام‌های بزرگ در صنعت هواپیمایی مثل فلای امارات (Fly Emirates)، فعالیت خود را با کارگو آغاز کرده و سپس فیلد مسافربری را به مجموعه خدمات خود اضافه کرده‌اند.
درنتیجه، باتوجه‌به حجم صادرات و مبادلات کشورهای جهان با یکدیگر، خطوط هوایی کارگو گزینه‌ای مناسب و درعین‌حال الزامی برای حمل بار به شمار می‌روند.
ارسال زمینی
بار مشتریان همه‌جا و درهمه‌حال آماده ارسال است! گاهی مسافت‌ها طولانی و سخت هستند و گاهی هموار و کوتاه!
یکی از قدیمی‌ترین روشهای ارسال بار، ارسال از طریق راههای زمینی است. به‌همین منظور شرکتهای ارائه‌دهنده خدمات حمل‌ونقل و ترابری، همیشه در حال عقد قرارداد با کمپانی‌هایی هستند که به تولید کانکس و کانتینر می‌پردازند و در تولیدات خود همواره از تکنولوژی‌های روز برای محافظت هرچه بیشتر از مرسولات بهره می‌برند.
هر محموله‌ای ویژگی‌های خاص خود را دارد؛ دمای تنظیم شده برای کالاهای خاص، مدت زمان قرار گرفتن در مسیر و تحویل به موقع بار برای هر مرسوله می‌تواند شرایط متفاوتی داشته باشد.
برای مثال حمل اتومبیل‌هایی که دارای بارنامه هستند و پلاک شده‌اند، با حمل جوجه‌های 1 روزه تفاوت دارد و یک باربری معتبر، باید از سخت‌افزار لازم برای حمل هرگونه بار برخوردار باشد.
در نهایت، تحویل سالم و طبق برنامه است که باعث افزایش اعتبار شرکتهای ارائه‌دهنده خدمات کارگو میشود؛ در واقع میتوان این مورد را شرط بقای این شرکت‌ها به‌شمار آورد!
ارسال از راههای آبی
دریانوردی و تجارت از طریق دریا، رسمی کهن و دیرین است که تقریبا در تمامی نقاط زمین، از زمان پیدایش نخستین تمدن‌ها، مرسوم بوده است. تمدن‌های به‌وجود آمده در منطقه بین‌النهرین، فتیقی‌ها، مصری‌ها و وایگینگ‌ها، قرن‌ها پیش اهمیت تجارت و داد و ستد را دریافتند و از همان زمان قوانین حاکم بر این فعالیت‌ها را وضع کردند.
کارگو در مقطع کنونی، این شمایل از داد و ستد را به شکلی مدرن و امروزی درآورده است! هرآنچه کارگو بر روی زمین و در مسیرهای هوایی ارائه می‌دهد، در دریاها و رودهایی که قابلیت کشتیرانی دارند نیز صدق می‌کند.
در کشور خودمان نیز، اهمیت باربری و حمل محموله توسط کشتی، قایق‌های باری و لنج بسیار بالا است. همچنین رود کارون یکی از رودهای ایران است که قابلیت کشتیرانی و حمل‌ونقل آبی در آن وجود دارد.
بسیاری از کارخانه‌های صنعتی و حیاتی کشور، از دامنه‌های زاگرس گرفته تا خوزستان، نیازمند ترابری آبی هستند؛ چراکه حمل بار از روشهای دیگر، صرفه اقتصادی ندارد.
ذکر این نکته نیز الزامی است که معمولا اصلی‌ترین مسیر انتقال انرژی، اعم از سوخت‌های فسیلی و تولیدات پتروشیمی، دریاها هستند، چراکه خلیج فارس به‌عنوان بزرگترین منبع انرژی نفت و گاز جهان به‌شمار می‌آید و بهترین و سریع‌ترین راه جابه‌جایی حامل‌های انرژی، مسیرهای آبی هستند.
به‌جز موارد گفته شده، ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که وجود حجم عظیمی از آب در مسیرهای آبی، برای حمل سوخت ضروری است؛ چراکه این محصولات احتمال آتش گرفتن دارند و اطفاء حریق در دریا و اقیانوس نسبت به خشکی، کار ساده‌تری است.
قیمت خدمات کارگو
برآورد هزینه باربری باتوجه‌به مسیر و روش انتخاب شده، حساسیت کالاها و زمان‌بندی تحویل محموله، تصمیمی است که معمولا توسط شرکتهای ترابری و حمل‌ونقل و بر اساس تعرفه‌های خاصی گرفته میشود.
در بین شرکتهای نام برده شده، خدمات مختلف با کیفیت متفاوت ارائه میشود و هریک از این شرکت‌ها دارای رده‌بندی خاص خود بوده و اعتبارشان به رتبه آنها وابسته است.
بااین‌حال، امروزه بسیاری از شرکت‌ها و کمپانی‌های ارائه‌دهنده خدمات کارگو، در این فکر هستند تا در هزینه‌ها بیشترین صرفه‌جویی را انجام دهند.
به‌عنوان‌مثال استفاده از سوخت هیبریدی به‌جای سوخت‌های فسیلی در سال‌های اخیر به بهبود وضعیت محیط‌زیست کمک کرده و در زمینه مصرف سوخت هم باعث صرفه‌جویی شده است.
بااین‌حال هزینه و قیمت خدمات کارگو، باتوجه‌به شرایط و حوادث ناگهانی دستخوش تغییر میشود؛ تغییرات جوی، بروز مشکل در پروازها و سفرهای دریایی و همچنین شیوع بیماری‌های همه‌گیر ویروسی باعث تغییر تعرفه‌های خدمات کارگو میشود.
برای مثال در دوران همه‌گیری ویروس کووید 19، بسیاری از کشورها مرزهای زمینی، هوایی و دریایی خود را مسدود کردند و فرایند ارسال و تحویل بار بهطور کامل مختل شد.
به‌همین دلیل تعرفه‌های خدمات کارگو در سراسر جهان بالا رفت و این پروسه به مصرف‌کنندگان فشار زیادی وارد کرد؛ ضمن اینکه در دوران قرنطینه کرونا، بسیاری از پرسنل شرکتهای حمل‌ونقل و ترابری، شغل خود را از دست دادند.
با تمام این اوصاف قیمت خدمات کارگو، بر اساس شرایط اقلیمی، اجتماعی و قیمت سوخت که معمولا تاثیرگذارترین عوامل در تعیین تعرفه‌ها هستند، محاسبه خواهد شد.
مدت زمان تخمین زده شده برای خدمات کارگو
به ماجرای رزهای کنیایی باز می‌گردیم؛ این گل‌های زیبا باید با حفظ سلامت و تازگی خود به‌دست مصرف‌کنندگان در دیگر نقاط دنیا برسند. بدیهی است که برای حمل و ارسال کالاهایی که امکان افت کیفیت آنها بالا است، باید مدت زمان معینی در نظر گرفت و در سریع‌ترین زمان ممکن آنها را به مقصد رساند.
به‌طورکلی برای ارسال تمامی مرسولاتی که گذر زمان در کیفیت آنها تاثیرگذار است، مانند مواد غذایی، مواد شیمیایی حساس به دما و ضربه، گیاهان و حتی جانوران، باید کوتاه‌ترین مسیر و سریع‌ترین روش ارسال را در نظر گرفت.
جابه‌جایی حیوانات برای استقرار در باغ وحش‌های مختلف، امری عادی است. حمل برخی از این جانوران توسط هواپیما، اثرات مخرب روحی و جسمی بر روی حیوان باقی می‌گذارد؛ به‌علاوه اینکه برای جابه‌جایی حیوانی مثل زرافه که قادر نیست دراز بکشد و حتی در حالت ایستاده استراحت می‌کند، باید چاره‌ای جدی اندیشید!
همچنین حیواناتی که اقلیم و آب‌وهوای زندگی آنها با جابه‌جایی تغییر می‌کند نیز در معرض خطر هستند و سرعت عمل در انتقال آنها به مکان زندگی جدید از اهمیت بالایی برخوردار است.
علاوه بر تمامی این موارد، زمان تحویل سفارش به مشتریان را نیز باید در نظر گرفت؛ زیرا مشتریان بیشترین هزینه را برای دریافت به موقع محموله‌های خود می‌کنند و کوچک‌ترین تاخیری از طرف کارگو به شکایت ختم خواهد شد.
کارگو چه تفاوت‌هایی با فریت‌بار دارد؟
در ظاهر این دو کلمه تفاوتی با یکدیگر ندارند؛ اما همان‌طور که گفته شد، کارگو به حمل‌ونقل و جابه‌جایی محموله‌ها تحت ضوابط گمرکی و قانونی گفته میشود که از طریق هریک از راههای هوایی، دریایی و زمینی انجام‌پذیر است.
درحالی‌که فریت (Freight) به جابه‌جایی بارها از راههای زمینی و با استفاده از قطار، کامیون و وانت از طریق راه‌آهن و جاده گفته میشود.
برای ارسال بار با فریت، معمولا نیازی به بارنامه رسمی نیست؛ برای مثال حمل اسباب و اثاثیه منزل هنگام اثاث‌کشی، یک نمونه ارسال بار با فریت به‌حساب می‌آید.
ارسال و تحویل فوری فروشگاه‌ها به شهروندان در داخل یا خارج از محیط‌شهری و استفاده از ناوگان حمل‌ونقل موتوری نیز، زیرمجموعه فریت‌بار محسوب میشود.
برای درک دقیق تفاوت‌های فریت بار با کارگو، ما در مقاله‌ای جدا، به‌طورکامل به فرق این دو اصطلاح پرداخته‌ایم که میتوانید از طریق لینک زیر آن را بخوانید:
فرق کارگو با فریت بار چیست؟
روند ارسال بار در کارگو
قوانین کارگو در هر کشور و در برخی کشورها در هر ایالت، علی‌رغم شباهت‌ها تفاوت‌هایی نیز دارند. ولی در حالت کلی میتوان مراحل زیر را برای ارسال بار در حوزه کارگو، در نظر گرفت:
- تحویل بار یا محموله (اعم از بسته یا هر دسته‌بندی دیگر از کالا) در مبدا
- تعیین مدت زمانی که محموله باید به مقصد برسد
- تنظیم بارنامه و تطابق اطلاعات مربوط به بار، از جمله تعداد اقلام، وزن، میزان حساسیت بار، شرایط نگهداری تا مقصد و ...
- تعیین مسیر و انتخاب وسیله مناسب برای ارسال بار
- حفاظت فیزیکی محموله
- اطلاع از سلامت فیزیکی محموله هنگام رسیدن به مقصد
- تحویل به مقصد
ممنوعات و قوانین ارسال بار با کارگو
به‌طورکلی هیچ کشوری را پیدا نخواهید کرد که طبق فرهنگ و قانون خود، ارسال بار قاچاق با خدمات کارگو را قانونی بداند.
بنابراین هرگونه کالا، محموله و بار که حمل آن جرم محسوب شود و تعبیر قاچاق داشته باشد، جایی در کارگو ندارد.
علاوه‌براین، کارگو خارج از قوانین و اختیارات خود هیچ مسئولیتی در قبال بار و محموله ندارد؛ به‌عنوان‌مثال درصورتی‌که بار از ظرافت و حساسیت بالایی برخوردار باشد، اما بنا به‌هردلیلی کارفرما، اصرار بر ارسال آن داشته باشد، مسئولیت هرگونه آسیب به بار، برعهده فرستنده بوده و کارگو مسئولیتی نمی‌پذیرد.
ضمن اینکه چنین مواردی برای کالاهایی صادق است که درنهایت دچار خسران و ضرر مالی می‌شوند؛ پر واضح است که شرکتهای ارائه‌دهنده خدمات کارگو، از ارسال کالاهایی که خطر اشتعال، زیان برای انسان‌ها و مخاطرات زیست‌محیطی دارند، تحت شرایط غیر استاندارد، اجتناب خواهند کرد.
در نهایت قوانین حاکم بر امور گمرکی هر کشور، تعیین‌کننده دایره وظایف و اختیارات شرکتهای ارائه‌دهنده کارگو هستند.
بیمه و جبران خسارت کارگو
بیمه و جبران خسارت، از جمله خدماتی هستند که شرکتهای بزرگ و بنام کارگو در ارائه آنها با یکدیگر رقابت دارند!
ازآنجایی‌که این حوزه یکی از پول‌سازترین حوزه‌های حمل‌ونقل در دنیا به‌حساب می‌آید، کسب اعتبار بیشتر به جذب مشتری بیشتر منجر میشود و معمولا مشتریان در انتخاب‌های خود، شرکت‌هایی که به بهترین نحو محموله‌هایشان را بیمه کرده و درصورت بروز حادثه، جبران خسارت می‌کنند را در صدر لیست قرار می‌دهند.
نکاتی برای ارسال بار و کاهش هزینه و خطر احتمالی
اگر زمان، عامل تعیین‌کننده‌ای در ارسال و دریافت بار برای شما به‌حساب نمی‌آید، میتوانید کم‌هزینه‌ترین راه ممکن را برای انجام امور ترابری انتخاب کنید.
ضمن اینکه مسافت همواره عاملی تعیین کننده است و بر اساس آن، روش ارسال بار انتخاب میشود.
در آخر و باتوجه‌به نکات ذکر شده، انتخاب یک مجموعه کارآمد و با تجربه که از ابتدا تا انتهای پروسه انتقال بار، مشتریان را در جریان مراحل مختلف ارسال قرار دهد و آنها بتوانند بسته و محموله خود را رهگیری کنند، کمک شایانی به امنیت و اطمینان خاطر مشتریان خواهد کرد.
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم به تعریف کارگو و دغدغه‌های کاربرانی که قصد استفاده از سرویس کارگو دارند، بپردازیم. موضوعاتی مانند عوامل تاثیرگذار بر هزینه و زمان ارسال بار کارگو و ممنوعات و روند ارسال.
اگر سوالی در مورد کارگو در ذهن شما نقش بسته که ما در این مقاله به آن اشاره نکرده‌ایم، میتوانید از بخش نظرات آن را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
آیا در ایران شرکتهای ارائه‌دهنده خدمات کارگو فعالیت دارند؟
بله در ایران خدمات ارسال بار کارگو ارائه میشود و شما میتوانید محموله خود را با استفاده از این خدمات به مقصد موردنظر خود برسانید.
کارگو هوایی چیست؟
به خدمات ارسال محصول یا بار تجاری از طریق خطوط هواپیمایی، کارگو هوایی می‌گویند. برای مثال این خدمات توسط شرکتهای مختلفی و از طریق فرودگاه‌هایی مانند فرودگاه امام خمینی انجام میشود.
کارگو دریایی چیست؟
اگر قصد دارید بار خود را از طریق راههای آبی و با کشتیهای باربری به سایر نقط جهان ارسال کنید، میتوانید از خدمات دریایی کارگو استفاده کنید.
مزایای کارگو چیست؟
امنیت، سرعت و متنوع بودن روشهای ارسال بار را میتوان از جمله مزایای این خدمات در نظر گرفت.
فریت بار چه فرقی با کارگو دارد؟
هر دو اصطلاح به بار و حمل و نقل اشاره دارند و حتی به‌جای یکدیگر نیز به‌کار برده می‌شوند! ولی در گذشته، به خدمات ارسال بار تجاری از طریق راههای هوایی و دریایی، کارگو گفته می‌شد و منظور از فریت نیز خدمات ارسال بار زمینی با کامیون و قطار بوده است. اما امروزه منظور از کارگو هر کالایی (حتی بسته‌ها و نامه‌های پستی) است که حمل میشود و از طرفی به مسائل مالی باربری و حمل و نقل که شامل هزینه و نرخ آن میشود، فریت می‌گویند. بهطور کلی این دو اصطلاح در برخی مفاهیم با هم اشتراکاتی دارند.