بسته بندی سبز چیست و چه مزایایی دارد؟ چطور می‌توان بسته‌های پایدار و سبز را جایگزین بسته‌های معمولی کرد؟ در این مقاله به موضوع بسته بندی سبز خواهیم پرداخت.
نتایج حاصل از یک نظرسنجی نشان می‌دهد که 42 درصد از مصرف‌کنندگان، بسته‌بندی پایدار را به بسته‌بندی‌های غیرقابل‌تجزیه ترجیح می‌دهند و 57 درصد نیز حاضر هستند تا برای بسته‌بندی‌های پایدار، هزینه بیشتری بپردازند.
عبارت‌هایی مانند «بسته‌بندی سبز» و «بسته‌بندی پایدار» در بحث‌های مربوط به کسبوکارهای حوزه محیط‌زیست بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما در واقع چه چیزی طراحی یک بسته‌بندی را "پایدار" می‌کند؟ در این مقاله به بررسی این مفاهیم خواهیم پرداخت.
بسته‌بندی سبز که به بسته‌بندی پایدار یا بسته‌بندی سازگار با محیط‌زیست نیز معروف است، به طرح‌هایی از بسته‌بندی اطلاق می‌شود که کم‌ترین تاثیر منفی بر محیط‌زیست را ایجاد می‌کنند. این نوع بسته‌بندی، با محدود کردن ضایعات، به حداکثر رساندن مواد پایدار (مانند عناصر بسته‌بندی قابل بازیافت یا زیست‌تخریب‌پذیر) و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در طول تولید، به این هدف دست می‌یابد. به‌طورخلاصه، بسته‌بندی پایدار به‌صورت کامل با موضوع ردپای کربن کسب‌وکارها مرتبط است.
بسته‌بندی سبز، از مواد و تکنیک‌های تولید در راستای کاهش مصرف انرژی و کاهش اثرات مضر بسته‌بندی بر محیط‌زیست استفاده می‌کند. مواد استفاده شده در بسته‌بندی سبز غالبا شامل مواد زیست‌تخریب‌پذیر و قابل بازیافت است. فعالان حوزه بسته‌بندی سبز در تولیدات خود، اقداماتی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز انجام می‌دهند.
روزانه میلیون‌ها بسته در سراسر جهان ارسال می‌شود که معمولا برای محیط‌زیست مضر هستند. برخی از این مواد، مانند جعبه‌های مقوایی، تاثیر زیست‌محیطی کمی دارند، اما بسیاری از مواد دیگر مانند بسته‌بندی‌های پلاستیکی و استایروفوم، تجزیه‌پذیر و قابل بازیافت نیستند.
جالب است بدانید که حدود 10 درصد هزینه نهایی تولید هر کالا، به بسته‌بندی آن مربوط می‌شود که در نهایت به سطل زباله می‌رود! در ادامه، به ازای هر تن بازیافت زباله حدود 30 دلار، انتقال آن به محل دفن زباله 50 دلار و سوزاندن آن بین 65 تا 75 دلار هزینه صرف می‌شود. ضمن آنکه این عملیات به آزاد شدن گازهای سمی نیز می‌انجامد. به‌همین‌دلیل، امروزه سرمایه‌گذاری در زمینه بسته‌بندی‌های سازگار با محیط‌زیست امری ضروری است.
در دنیای امروز، بسته‌بندی دوست‌دار محیط‌زیست به شدت مورد استقبال مصرف‌کنندگان قرار گرفته است؛ به طوری که بر اساس یک نظرسنجی، 42 درصد از مصرف‌کنندگان اعلام کرده‌اند که بسته‌بندی ساخته شده از مواد قابل‌بازیافت یا پایدار را به بسته‌بندی‌های غیرقابل‌تجزیه ترجیح می‌دهند و 57 درصد از مصرف‌کنندگان نیز اعلام کرده‌اند که حاضر هستند برای بسته‌بندی‌های سازگار با محیط‌زیست، هزینه بیشتری بپردازند.
هزینه بسته بندی مناسب برای مرسولات پستی
اما صنعت بسته‌بندی، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان زباله در خرده‌فروشی‌ها است. طبق گفته سازمان حفاظت محیط‌زیست، در حدود یک سوم زباله‌هایی که به محل دفن منتقل می‌شوند را زباله‌های ناشی از بسته‌بندی‌های رایج (مانند پلاستیک و پلی استایرن که اثرات نامطلوبی بر محیط‌زیست دارند)، تشکیل می‌دهند و این موضوع یک نگرانی بزرگ برای دوست‌داران محیط‌زیست ایجاد کرده است. بنابراین، تغییر بسته‌بندی‌های مرسوم و سنتی به بسته‌بندی‌های پایدار (سبز)، یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای کاهش ردپای کربن کسب‌وکارها است.
5 راه برای کاهش ردپای کربن شرکت‌ها
تعریف بسته‌بندی سبز چیست؟
هیچ تعریف کلی و جامعی برای بسته‌بندی سبز وجود ندارد؛ اما یک طراحی سازگار با محیط‌زیست به ترکیبی از این عوامل بستگی دارد:
- از لحاظ کارایی و هزینه، جایگزین مناسبی برای بسته‌بندی‌های مرسوم و سنتی باشد. یک بسته‌بندی سبز باید علاوه بر به‌حداقل رساندن اثرات زیست‌محیطی، همچنان مقرون‌به‌صرفه باشد و همه نیازهای یک بسته‌بندی معمولی را برآورده کند. درصورتی‌که یک بسته‌بندی سبز این ویژگی را نداشته باشد، برای کسب‌وکارها مناسب نخواهد بود.
- قابل بازیافت باشد. در یک چرخه طبیعی، هر بسته‌بندی یک بار استفاده شده و سپس دور ریخته می‌شود؛ اما طراحی یک بسته‌بندی پایدار باید به‌صورتی باشد که امکان استفاده مجدد و بازیافت را داشته باشد.
- در تولید آن از مواد مبتنی بر نفت استفاده نشده باشد. مواد مبتنی بر نفت مانند پلاستیک، بر پایداری بسته‌بندی تاثیر می‌گذارد. زیرا پلاستیک‌ها زیست‌تخریب‌پذیر نیستند و در یک بازه زمانی کوتاه تجزیه نمی‌شوند. (بیش از هزار سال طول می‌کشد تا یک کیسه پلاستیکی تجزیه شود). همچنین از آنجایی‌که نفت یک منبع تجدیدپذیر نیست؛ استفاده طولانی‌مدت از فرآورده‌های آن در صنعت بسته‌بندی مقرون به‌صرفه نیست.
امروزه، استفاده از پلاستیک‌های بازیافتی برای ظروفی مانند بطری‌ها امکان‌پذیر است. اما بسته‌بندی‌های نرم که بیشتر بسته‌بندی‌های پلاستیکی از این جنس هستند، قابل بازیافت نیستند. درنتیجه پلاستیک‌ها هیچ‌گاه به‌عنوان یک گزینه بسته‌بندی پایدار یا سبز در نظر گرفته نمی‌شوند.
چه موادی به‌عنوان مواد پایدار برای بسته‌بندی سبز در نظر گرفته می‌شوند؟
دستیابی به بسته‌بندی با کربن صفر بسیار دشوار است. اما با انتخاب مواد اولیه سازگار با محیط‌زیست می‌توان تا حد امکان به آن نزدیک شد. پایدارترین مواد آنهایی هستند که کم‌ترین ردپای کربن را دارند. این مواد انرژی‌های تجدیدپذیر را به حداکثر رسانده و بیشترین گزینه‌ها را برای استفاده مجدد، بازسازی یا دفع ایمن ارائه می‌دهند.
به‌عنوان مثال، طراحی بسته‌بندی «یک‌بارمصرف» می‌تواند تاثیر منفی بر محیط‌زیست داشته باشد. اما بسته‌بندی زیست‌تخریب‌پذیر به‌گونه‌ای طراحی شده است که در یک بازه زمانی کوتاه، تجزیه شود.
برخی مواد بسته‌بندی زیست‌تخریب‌پذیر و سازگار با محیط‌زیست عبارت‌اند از:
- نشاسته ذرت
- نیشکر
- الیاف قارچ
مواد زیست‌تخریب‌پذیر و قابل بازیافت مورد استفاده در بسته‌بندی‌های سازگار با محیط‌زیست می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند:
- پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر یا پلاستیک‌های گیاهی
- کاغذ و پلاستیک بازیافتی
- محصولاتی مانند کیسه‌های فله بازیافتی
مواد مورد استفاده در بسته‌بندی‌های سبز امروزی
مواد زیست‌تخریب‌پذیر مبتنی بر نشاسته
بسته‌بندی‌های مبتنی بر نشاسته ذرت، به‌ویژه در یک دهه گذشته، به‌طرز چشم‌گیری مورد استقبال مردم قرار گرفته‌اند. اگرچه این بسته‌بندی‌ها دارای ویژگی‌هایی مشابه با بسته‌بندی‌های پلاستیکی هستند، اما بسته‌بندی‌های مبتنی بر نشاسته ذرت نسبت به بسته‌بندی‌های پلاستیکی، دوست‌دار محیط‌زیست به‌شمار می‌روند.
سایر بیوموادهای گیاهی
پلی‌لاکتیک اسید یا PLA یک پلاستیک زیست‌تخریب‌پذیر محبوب است که از اسید لاکتیک ساخته شده و می‌توان آن را به‌جای پلاستیک سنتی مبتنی بر نفت استفاده کرد. PLA معمولا از ضایعات کشاورزی، از جمله نشاسته گیاهی ذرت، نیشکر یا تفاله چغندر به دست می‌آید.
نوع دیگری از محصولات بسته‌بندی گیاهی، بیوماده گیاهی کوکاکولا به نام PlantBottle است که نوعی از مواد زیست‌تخریب‌پذیر مبتنی بر نیشکر محسوب می‌شود. اگرچه PlantBottle مربوط به سال 2009 است و در ابتدا فقط 30 درصد مواد آن گیاهی بود، اما از سال 2015 به بعد، 100 درصد مواد به کار رفته در آن از نیشکر تولید شده است. «پپسی» نیز دارای یک بطری 100 درصد گیاهی است که در سال 2011 شروع به استفاده از آن کرده است. پپسی، بطری گیاهی خود را از چمن، پوست درخت کاج، پوسته ذرت و سایر مواد طبیعی تولید می‌کند. این بطری‌های گیاهی به‌طور کامل قابل بازیافت هستند و بسیار سریع‌تر از پلاستیک‌های مبتنی بر نفت تجزیه می‌شوند.
بسته‌بندی حبابدار راه‌راه
پلاستیک بسته‌بندی حبابدار سنتی، یک بسته‌بندی غیرقابل تجزیه است؛ به‌همین دلیل در سال‌های گذشته، اغلب شرکت‌ها از روکش حبابدار راه‌راه که درواقع از جنس مقوای راه‌راه بوده و برای محیط زیست ضرر کمتری دارد، استفاده می‌کنند. این نوع بسته‌بندی به‌عنوان جایگزین پلاستیک‌های بسته‌بندی حبابدار برای محافظت از کالاهای شکننده استفاده می‌شود.
بسته‌بندی بر پایه قارچ
مواد ساخته شده بر پایه قارچ، در حوزه بسته‌بندی بسیار موفق عمل کرده‌اند. در این نوع بسته‌بندی‌ها، از ضایعات کشاورزی استفاده می‌شود و کالا در یک بسته‌بندی از میسلیوم یا ریشه قارچ نگهداری می‌شود. بسته‌بندی‌های مبتنی بر پایه قارچ، بسیار زیست‌تخریب‌پذیر و سازگار با محیط‌زیست هستند. یکی از فروشگا‌ه‌های معروف که از بسته‌بندی بر پایه قارچ به‌جای بسته‌بندی استایروفوم استفاده می‌کند، فروشگاه سوئدی Ikea است.
پلاستیک‌های بازیافتی
اگرچه 100درصد پلاستیک‌های بازیافتی زیست‌تخریب‌پذیر نیستند، اما همچنان با کاهش نیاز به تولید پلاستیک‌های جدید ساخته شده بر پایه نفت که هزینه بالایی در اتلاف انرژی، انتشار کربن و گازهای گلخانه‌ای دارند، به محیط‌زیست کمک می‌کنند. پس پلاستیک‌های بازیافتی می‌توانند یک جایگزین سازگار با محیط‌زیست باشند.
پارچه با الیاف طبیعی
پارچه‌‌هایی با الیاف طبیعی مانند کنف، کتان، پنبه و حتی برگ‌های نخل، موز و آناناس می‌توانند جایگزین کیسه‌ها و ظروف پلاستیکی شوند. این مواد به جای 500 تا 1000 سال تخمین زده شده برای کیسه‌های پلاستیکی، در 100 روز تجزیه می‌شوند، بنابراین به‌طور باورنکردنی با محیط‌زیست سازگار هستند.
مقوا و کاغذ بازیافتی
اگرچه مقواها و کاغذهای بازیافتی مانند برخی از بیومواد جدیدتر، ترند نیستند اما هنوز و به‌خصوص زمانی‌که به‌صورت پایدار یا از مواد 100درصد بازیافتی تهیه شده باشند، به‌دلیل زیست‌تخریب‌پذیری و تأثیر کم بر محیط‌زیست، انتخاب بسیار خوبی برای بسته‌بندی به‌شمار می‌روند.
مواد بسته‌بندی قابل بازیافت، مانند کاغذ و مقوا، درحال‌حاضر درحال استفاده گسترده هستند. اما همه کاغذها یکسان ساخته نمی‌شوند و کیفیت و ساختار متفاوتی دارند. به‌عنوان‌مثال، دربسیاری از کشورها تهیه کاغذ و مقوا که توسط شورای نظارت بر محیط‌زیست و جنگل‌ها تأیید شده باشد، تضمین می‌کند که طراحی بسته‌بندی تا حد امکان از نظر زیست‌محیطی پایدار است.
به‌همین‌ترتیب، جوهرهای استفاده شده در چاپ که مبتنی بر نفت هستند نیز تاثیر زیادی بر پایداری طراحی بسته‌بندی داشته و اثرات زیست‌محیطی زیادی را به همراه دارند. جوهرهای مبتنی بر سویا، جایگزینی مناسب برای جوهرهای مبتنی بر نفت و سازگار با محیط‌زیست هستند. زیرا سویا یک منبع انرژی تجدیدپذیر فوق‌العاده بوده و رنگ‌های بسیار زنده‌تری را برای طراحی بسته‌بندی تولید می‌کند!
تازه های صنعت بسته بندی
راه‌حل‌هایی برای بسته‌بندی سبز
استفاده از بسته‌بندی‌هایی که شامل منابع تجدیدپذیر هستند
استفاده از سلولز که از خمیر چوب به‌دست می‌آید و یا استفاده از مواد ساخته شده مبتنی بر نشاسته، جایگزین مناسبی برای پلیمرهای مشتق شده از نفت مانند PET، PE و PP است.
استفاده از بسته‌بندی با مواد افزودنی
افزودنی‌های بسته‌بندی، معمولا به تجزیه سریع‌تر مواد کمک کرده و باعث کاهش تجمع زباله‌های بسته‌بندی می‌شوند. اما ممکن است ترکیبات این مواد با مواد پلاستیکی، برای فرایند بازیافت مضر باشد و پلاستیک‌ها را غیرقابل بازیافت کند.
استفاده از مواد قابل بازیافت
این مواد می‌تواند شامل مقوا، پلاستیک و فلزات باشد.
استفاده از مواد قابل کمپوست
امروزه بسیاری از رستوران‌ها و مکان‌های عمومی با استفاده از کاسه‌ها و ظروف فیبر گیاهی، باعث شده‌اند تا مصرف‌کنندگان به‌دلیل قابل کمپوست بودن این ظروف، احساس بهتری نسبت به استفاده ظروف یک‌بارمصرف داشته باشند.
کاهش بسته‌بندی
در بیشتر مواقع، وقتی یک پاکت کلوچه یا چیپس را باز می‌کنیم، متوجه می‌شویم که مقدار مواد خوراکی داخل آن، فقط نیمی از فضای داخل بسته را اشغال کرده است! اما بسته‌بندی سبز در تلاش است تا میزان بسته‌بندی هر محصول را کاهش دهد. پس حتی اگر تولیدکنندگان نتوانند نوع مواد استفاده‌شده در بسته‌بندی خود را تغییر دهند، می‌توانند با کاهش میزان مواد مصرفی در بسته‌بندی، اقداماتی را برای بهینه‌سازی بسته‌بندی انجام دهند.
بازیافت
در برخی کشورها، با سوزاندن زباله‌ها از انرژی حاصل شده برای تامین برق شهرها استفاده می‌کنند؛ اما این‌کار به‌دلیل افزایش آلودگی هوا و انتشار کربن، یک راه‌حل مناسب به‌شمار نمی‌رود. درنتیجه بیش از 91 درصد زباله‌های تولید شده در جهان، در محل‌های دفن زباله یا اقیانوس‌ها رها می‌شوند و همچنان اثرات مخربی برای طبیعت دارند.
مزایای استفاده از بسته‌بندی سبز
کاهش اتکا به سوخت‌های فسیلی
بسته‌بندی سبز تلاش می‌کند تا با استفاده کم‌تر از انرژی سوخت فسیلی، ردپای کربن در بسته‌بندی‌ها را کاهش دهد.
کاهش استفاده از منابع طبیعی
تولیدکنندگان بسته‌بندی سبز، با طراحی هوشمندانه خود به کاهش مصرف منابع طبیعی و به باقی‌ماندن منابع طبیعی روی زمین برای نسل‌های آینده کمک می‌کنند.
افزایش استفاده از محصولات بازیافتی
هرچه بیشتر بتوانیم مواد را بازیافت کنیم، انرژی و منابع کمتری را برای تولید بسته‌بندی کاملا جدید هدر خواهیم داد؛ زیرا محصولات بازیافتی نسبت به محصولات جدید، آب و انرژی کمتری مصرف می‌کنند. به‌همین دلیل است که بسته‌بندی سبز به‌طورکلی برای رسیدن به اهدافی مانند استفاده 100 درصدی از محصولات کاغذی و پلاستیک‌های بازیافتی تلاش می‌کند.
روش‌های تولید بهینه‌تر انرژی
بسته‌بندی سبز به‌جای تکیه بر سوخت‌های فسیلی، تلاش می‌کند تا از انرژی جایگزین مانند انرژی باد یا خورشید استفاده کند.
افزایش استفاده از منابع تجدیدپذیر
به‌عنوان‌مثال، به‌جای استفاده از کاغذهای حاصل از قطع درختان، برخی تولیدکنندگان بسته‌بندی سبز، از کاغذی استفاده می‌کنند که از الیاف کشاورزی به‌دست می‌آید.
کلام آخر
همه کسب‌وکارها مخصوصا شرکت‌هایی که بصورت مستقیم یا غیر مستقیم، خدمات مربوط به ارسال بسته‌های پستی را انجام می‌دهند موظف به حفظ محیط‌زیست و کاهش ردپای کربن خود هستند و بسته‌بندی پایدار، دارای این مزیت برای کسب‌وکارها است. امروزه مشتریان آگاه، از کسبوکارهای حامی محیط‌زیست حمایت بیشتری می‌کنند؛ بنابراین، تلاش برای استفاده از بسته‌بندی پایدار نه تنها به سیاره‌زمین کمک می‌کند بلکه به محبوبیت کسب‌وکارها نزد مشتریان نیز کمک می‌کند!
منبع:
https://noissue.co/blog/blog-what-is-green-packaging/
https://bulkbagreclamation.com/what-is-green-packaging/