گروپاژ یکی از اصطلاحات حوزه لجستیک است که شاید آن را شنیده باشید ولی ندانید دقیقا چیست. در این نوشتار قصد داریم درباره مفهوم گروپاژ، کاربردهای آن در لجستیک، مزایا و معایب، اصول، نمونه‌های عملی و همچنین مدارک لازم برای ارسال گروپاژ توضیحاتی مختصر اما کاربردی ارائه دهیم.
برای اینکه یک زنجیره تامین اشتراکی در بالاترین سطح خود عمل کند، اطمینان از پر بودن کانتینرهای بار ضروری است. ازآنجایی‌‌که ممکن است همیشه کالاهای موجود در یک کانتینر متعلق به یک تامین‌کننده نباشد، اصطلاح گروپاژ معنی پیدا میکند.
با مطالعه این مقاله شما قادر خواهید بود تا با بینشی کامل، یک ارائه‌دهنده خدمات گروپاژ متناسب با نیاز خود را انتخاب کرده و ارسال‌های کوچک و محدود خود را با کم‌ترین هزینه بهصورت گروپاژ ارسال کنید.
گروپاژ (Groupage) چیست؟
به‌‌طورمعمول کانتینرهای بار بهصورت بار کامل کانتینر (FCL(Full Container Load)) یا بار کم‌تر از کانتینر (LCL(Less Than Container)) هستند.
اصطلاح گروپاژ به زمانی اشاره دارد که کالاها و بستههای ارسال‌‌کننده‌‌های مختلف را بهعنوان مجموعهای از محمولههای LCL، بهصورت جداگانه در یک کانتینر چیدمان کرده و برای مشتریان یا گیرندگان مختلف ارسال می‌کنند.
گروپاژ ممکن است با عناوینی همچون حملونقل گروهی، عملیات جمعآوری گروهی، تجمیع محموله و یکپارچه‌‌سازی بار نیز شناخته شود.
درواقع، کنار هم قراردادن اقلام مختلف برای حملونقل گروهی بهعنوان گروپاژ شناخته می‌شود و در هنگام رسیدن به مقصد، جداسازی لات‌ها بهعنوان degroupage شناخته می‌شود.
به بیان دیگر، گروپاژ یا تجمیع به فرایند سازمان‌دهی محصولات برای مدیریت جمعی در انبار و در حین حملونقل اشاره دارد. این روش به‌دلیل مزایایی که از نظر کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری به‌همراه دارد، یک روش جاافتاده و محبوب در بخش لجستیک است.
کاربردهای گروپاژ در لجستیک
شرکت‌های حملونقل به‌طور معمول خدمات خود را به 2 صورت ارائه می‌دهند:
- بار کامل: یک تریلر یا کانتینر کامل برای حملونقل محموله یک مشتری استفاده می‌شود.
- گروپاژ: بستههای مشتریان مختلف در کنار هم قرار می‌گیرند تا تریلر یا کانتینر را پر کنند.
فرایندهای تجمیع کالا در انبار
گروپاژ فقط در مورد حملونقل صدق نکرده و نقش عمده‌ای در انبارها، به ویژه مراکز توزیع ایفا میکند. در واقع ادغام کالاها با مبداهای مختلف به شما امکان می‌دهد تا فضای ذخیره‌سازی را بهینه کرده و سفارشات مشتریان را به بهترین نحو مدیریت کنید.
در واقع، هنگام تصمیم‌گیری در مورد محل ساخت تاسیسات عواملی همچون شبکه توزیع و امکان تجمیع بارها در نظر گرفته می‌شوند. همچنین مفهوم گروپاژ باعث ایجاد مراکز تجمیع شهری شده و در عملیات کراس داکینگ (انبار عبوری) نیز نقش کلیدی دارد.
کراس داکینگ یک استراتژی لجستیکی است که در آن محصولات مختلف از یک منبع ورودی همچون کانتینر، کامیون، واگن ریلی و ... بارگیری شده و بلافاصله در کانتینر خروجی بار زده می‌شوند.
یکی از اقدامات داخل انبار پیش از گروپاژ، دسته‌بندی کالاهای سازگار برای قرارگرفتن در یک کانتینر از چند مبدا مختلف است. تجمیع کالاها به شما امکان می‌دهد تا با فضاها بازی کنید. به‌همین‌دلیل، می‌توانید برای بهینه‌سازی فضای انبار، انبار را از یک اسلات یا کانتینر به جای دیگر منتقل کنید.
همچنین عملیات دسته‌بندی قبل از ارسال کالا کمک میکند تا بتوان کالاها را از کانتینرهای مختلف برداشته و بهعنوان یک محموله تلفیقی گروپاژ کرد. از سوی دیگر، سفارشات معمولا بر اساس مسیر یا مشتری گروپاژ می‌شوند؛ زیرا معمولا در یک واحد حملونقل بارگیری می‌شوند.
راهنمای طراحی و چیدمان انبار
چه زمانی ارسال گروپاژ مفید است؟
حملونقل گروپاژ برای استفاده در مواقعی مفید است که مجموعهای از محمولههای کوچک با مبدا و مقصد مشابه وجود دارد و باید یک کاننتینر با بار کامل را تشکیل دهند.
اصول گروپاژ
واسطه گروپاژ، فورواردر نام داشته و بهعنوان نقطه ملاقات متقابل بین چندین فرستنده مختلف کالا عمل خواهد کرد. فورواردر نقش کلیدی در ترکیب محموله از طریق گروپاژ مجموعه بسته‌ها را دارد. همچنین، فورواردر مسئولیت هرگونه خسارت وارده درزمانی‌که محموله تحت نظارت آنها است را نیز برعهده دارد.
فورواردرها معمولا شرکت‌های حمل‌ونقلی هستند که در حوزه لجستیک از طریق زمین و دریا تخصص دارند.
برخی از ویژگی‌های کلیدی عملیات گروپاژ عبارت‌اند از:
- گروپاژ زمانی استفاده می‌شود که حجم کالای یک مشتری برای پر کردن یک کانتینر کافی نباشد، اما چند محموله کوچک دارای مبدا و مقصد مشابه و متعلق به چندین مشتری وجود داشته باشند که فضای یک کانتینر را به‌طور کامل پر کنند.
- کالاهای مختلف به‌راحتی در یک بار گروهی قابل چیدمان و ارسال هستند.
- زمان ارسال و تحویل کالا جزء شاخص‌های کلیدی گروپاژ نیست و زمان تحویل بار بهصورت حدودی تعیین می‌شود.
نمونه‌های عملی گروپاژ
یک مثال باکیفیت و عملی از زمانی که گروپاژ مفید است، زمانی است که یک تولیدکننده کالای سفارشی و تخصصی به‌دنبال صادرات کالاهای خود است؛ اما محصول کافی برای پر کردن یک کانتینر بار بهصورت کامل را ندارد. حال آنکه تولیدکننده تمایل ندارد تا هزینه حملونقل یک کانتینر را بهصورت کامل بپردازد، در این زمان تولیدکننده می‌تواند از روش ارسال جمعی یا گروپاژ استفاده کند.
فرستندگان برای گروپاژ کردن باید مجموعهای از مراحل زیر را دنبال کنند:
- تحقیق و انتخاب ارائه‌دهنده عملیات ارسال بهصورت گروپاژ
- نوشتن مشخصات کالایی که باید ارسال شود، مانند وزن، ابعاد، حجم و نوع محصول
- تعیین محل بارگیری و تخلیه
همچنین فورواردر باید اطمینان حاصل کند که وظیفه خود را برای گروپاژ محمولههای جداگانه با هم انجام داده و با برنامه‌ریزی صحیح و دقیق، تاریخ‌های تحویل حدودی را به فرستنده ارائه دهد.
مزایای استفاده از حملونقل گروپاژ
گروپاژ بهعنوان یک روش حملونقل، یکی از مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش‌ها برای شرکت‌هایی است که حملونقل منظم با حجم کوچک دارند.
به لطف گروپاژ، شرکت های حملونقل کالاهای مشتریان مختلف را به‌طورکلی مدیریت می‌کنند و به شرکت‌های متوسط اجازه می‌دهد تا با هزینه‌های حملونقل بسیار کم‌تری بارهای خود را ارسال کنند. در روش گروپاژ، فرستنده فقط مقدار فضایی که بارش در کانتینر اشغال کرده را پرداخت میکند و بنابراین، خدمات نهایی نه‌تنها مقرون‌به صرفه‌تر، بلکه سریع‌تر نیز خواهد بود.
اگر فورواردر در ارائه خدمات گروپاژ بهینه‌شده، مهارت داشته باشد، می‌تواند مزایای زیادی از جمله موارد زیر برای فرستنده داشته باشد:
- کاهش هزینه‌های بستهبندی
- بیمه گروهی
- بهبود زمان تحویل
- کاهش خطر مفقودی یا آسیب‌دیدن
- صرفه‌جویی در منابع مالی
معایب گروپاژ
در گروپاژ، زمان تحویل نسبت به حالت کانتیر با بار کامل دقیق نیست. با گروپاژ، حامل بارگیری کالاهای فرستندگان مختلف را انجام می‌دهد. او از یک مبدا شروع کرده و در مسیر مقاصد دیگری برای تحویل بسته‌ها به هر گیرنده اضافه می‌شود. بنابراین، حاملهایی که گروپاژ انجام می‌دهند، با بازه‌های زمانی تقریبی کار می‌کنند. اما حاملهایی که بارهای کامل را تحویل می دهند، می‌توانند در مورد زمان تحویل بسیار دقیق‌تر باشند، زیرا کالاها را از نقطه A به نقطه B حمل می‌کنند.
پس اگرچه گروپاژ در شرایط مختلف مزایای خاصی دارد، اما می‌تواند معایبی را نیز به‌همراه داشته باشد که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- سازمان‌دهی ناکارامد محموله می‌تواند هزینه و زمان زیادی به‌دنبال داشته باشد
- برنامه‌ریزی نادرست حرکت کانتینر و زمان تخلیه می‌تواند تاخیرهای ناخواسته را افزایش دهد
- درجایی‌که زنجیره تامین توسط چند فرد یا گروه کنترل شود، خطر آسیب افزایش می‌یابد
- امکان رخ‌دادن تاخیر در زمانی که فورواردر/تجمیع‌کننده منتظر محمولههای مختلف برای پرکردن کانتینر محموله است
- هنگامی‌که یک کانتینر توسط گمرک توقیف می‌شود، زمان تحویل تمامی محموله‌ها به تاخیر می‌افتد
- ممکن است کالاها درنتیجه برنامه‌ریزی نامناسب جمعآوری یا انتظار برای پرکردن کانتینر، آسیب‌دیده یا به‌طورکل از بین بروند
مدارک لازم برای ارسال گروپاژ
برای ارسال کالا از طریق کانتینر و بهصورت گروپاژ، مدارک زیر مورد نیاز است:
بارنامه
برای ارسال کالا بهصورت گروپاژ، قراردادی بین فورواردر/تجمیع‌کننده و فرستنده اصلی منعقد می‌شود که بهعنوان بارنامه شناخته می‌شود. هنگامی‌که این قبض توسط فورواردر صادر می‌شود به آن بارنامه تفکیکی HBL (house bill of lading) گفته می‌شود و هنگامی‌که توسط یک شرکت حملونقل دریایی صادر می‌شود، بهعنوان بارنامه اصلی
MBL (master bill of lading) شناخته می‌شود.
فاکتور تجاری
به‌طور معمول، فاکتور تجاری، همان صورتحساب فروشنده برای خریدار است. در واقع فاکتور تجاری مشابه یک لیست بارنامه است که اطلاعات محصولات ارسال شده را با جزئیات نشان می‌دهد. تفاوت فاکتور تجاری و بارنامه در این است که فاکتور تجاری قیمت تکی و کلی هر محصول را درج میکند و به‌این‌ترتیب مقامات می‌توانند مبلغ گمرکی لازم و سایر مالیات‌های مربوط را به‌طور دقیق محاسبه کنند.
لیست بارنامه / برگه بارنامه
برگه بارنامه اطلاعات مربوط به کالاهایی را که تحت بارنامه مربوطه حمل شده است، از جمله توضیحات، حجم، وزن و بستهبندی کالا را ذکر میکند. لیست بارنامه معمولا شامل نام و آدرس فروشنده و خریدار نیز می‌شود.
گواهی مبدا
گواهی مبدا، کشور تولیدکننده کالای مورد نظر را نشان می‌دهد. این اسناد معمولا توسط اتاق بازرگانی، کنسولگری یا سفارت کشور مذکور صادر می‌شود.
گواهی کالاهای خطرناک/ HAZMAT
کد IMDG (کالاهای خطرناک دریایی بین‌المللی) و MARPOL (کنوانسیون بین‌المللی برای جلوگیری از آلودگی کشتی‌ها) مشخص کرده‌اند که برخی از کالاها پرخطر یا خطرناک هستند. چنین موادی عبارت‌انداز:
- مواد شیمیایی
- روغن‌ها
- گازها
- موادی که ممکن است سمی یا خورنده باشند
اگر فرستنده حتی مشکوک باشد که چنین موادی را ارسال میکند، باید یک گواهی HAZMAT یا کالاهای خطرناک شامل تمام اطلاعات مربوط به کالایی که ارسال میکند را به فورواردر ارائه کند.
اعتبارنامه
شرایط معامله بین فروشنده و خریدار می‌تواند از طریق اعتبارنامه باشد. این اعتبارنامه در واقع نوعی ضمانت‌نامه بانکی برای پرداخت هزینه کالا توسط خریدار است که پس از ارسال به فروشنده داده می‌شود.
کلام آخر
به فرایندی که طی آن بار شما به‌دلیل حجم کم، بهصورت مشترک در کنار بار سایر افراد، در یک کانتینر قرار می‌گیرد و به مقصد موردنظر، ارسال می‌شود، گروپاژ می‌گویند.
گروپاژ مزایا و معایب خود را دارد و شاید صرفه‌جویی در هزینه را بتوان مهم‌ترین مزیت گروپاژ دانست، درحالی‌که مهم‌ترین عیب این روش را هم می‌توان زمان بیشتر فرایند ارسال و تحویل و احتمال تاخیر ذکر کرد.
شایان ذکر است که اگر قصد ارسال بار به خارج از کشور دارید، بهتر است نگاهی به مقاله ارسال بار کارگو هم داشته باشید.
تفاوت کارگو و فریت بار
سوالات متداول
چرا گروپاژ باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های عملیاتی می‌شود؟
زیرا گروپاژ بارها، به اشتراک‌گذاری هزینه‌های حملونقل و ذخیره‌سازی را امکان‌پذیر کرده و از هم‌افزایی بین شرکت‌ها استفاده میکند. به‌این‌ترتیب، مشاغلی که حجم کافی از کالا را به‌تنهایی جابه‌جا نمی‌کنند، این فرصت را دارند که به خدمات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند و فقط هزینه بارهای خود را پرداخت کنند.
چگونه گروپاژ خدمات با کیفیت برتر ارائه می‌دهد؟
گروپاژ بار، دنیایی از امکانات را در حملونقل باز میکند و درنتیجه امکان حمل‌ونقل‌های بیشتر در مسیرهای بیشتر را فراهم می‌سازد. به‌این‌ترتیب گزینه‌ها و انعطاف‌پذیری را در عملیات لجستیک افزایش می‌دهد.
چگونه گروپاژ به بهبود بهینه‌سازی فضا کمک میکند؟
تجمیع کالاها، اشغال فضا را با حذف ضایعات و استفاده از فضای موجود در کامیون‌ها و کانتینرها و همچنین انبارها و مراکز توزیع به حداکثر می‌رساند.
منابع:
https://breakwells.com/blog/what-is-groupage
https://www.mecalux.com/blog/groupage-consolidation-goods